«mashinasozlik texnologiyaSI» kafedrasi «mashinasozlikda innovatsion texnologiyalar» fanidan tajriba ishlarini bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatma

2 – LABORATORIYa MASHG’ULOTI
SOZLANGAN TOKARLIK DASTGOXIDA ISHLOV BERISH ANIQLIGINI STATISTIK USULDA TEKSHIRISH

1. 
   Ishning maqsadi.
   

Tajriba natijalarini grafik bilan solishtirish va olingan haqiqiy o’lchamlar egri chizig’ining nazariy ulchamlar egri chizig’iga qay darajada yaqin kelishini aniqlash. Normal taqsimlanish egri chizig’ini ko’rish uchun kerakli bo’lgan qiymatlarni hisoblash.
Matematik statistika usullari bilan quyidagilarni aniqlash zarur yoyilishi me’yori, o’rtacha arifmetik o’lcham, o’rtacha kvadratik og’ish, nuqson bo’lish ehtimoli.

2. 
   Kerakli material va asboblar.
   

1. 
   Detalning ishchi chizmasi.
   
2. 
   Ishlov berilgan detallar partiyasi(50 dona)
   
3. 
   O’lchov asbobi - mikrometr, 025 mm, aniqligi 0,01 mm
   

3.Ishni bajarish uchun zarur ma’lumotlar va ko’rsatmalar.
Detallarni ishlov berish aniqligi mashinasozlik mahsulotlarining sifatiga bog’liq.
Metall kesuvchi dastgohlarda zagotovkaga ishlov berishda xatoliklarni keltirib chiqaruvchi sabablarni (omillarni) o’rnatish shu sabablar bilan xatoliklar qiymati o’rtasidagi bog’liqlikni o’rnatishga va shunday qilib xatoliklarni boshqarishga, ularni zurur bo’lganda eng kichik qiymatlarigacha kamaytirishga imkon beradi.
Agar zagotovkaga ishlov berish jarayonida xamma omillarning ta’siri bir xil va ularning biron-biri ustun bo’lmasa manna shu partiyada ishlov berilayongan zagotovkalar o’lchamlarining yoyilish extimoli Gauss qonuni bo’yicha bo’ladi(normal yoyilish egri chizig’i deb ataluvchi).
Texnologik jarayonlari kuzatish asosida qurilgan o’lchamlarning yoyilish egri chizig’ini taxlil qilish tasodifiy va sistematik xatoliklarning ta’sirini o’rnatishga imkon beradi, yoyilish egri chizig’i esa detalga ishlov berish aniqligini ko’rsatadi. Partiyadagi detallarga ishlov berishdagi tasodifiy xatoliklarning grafik ko’rinishi cho’qqisi dumaloqlangan simmetrik shaklga ega bo’lgan egri chiziqli normal yoyilish qonuniga buysinadi.
O’rtacha o’lcham va o’rtacha kvadratik og’ishlar (o’rtacha o’lcham tushunchasi xar qanday parametrga taalluqli bo’ladi-diametr, uzunlik, burchak o’lchami, parallellikdan og’ish, tekislikdan og’ish va boshqalar) tasodifiy xatoliklar yoyilishining asosiy xarakteristikalari xisoblanadi.
O’rtacha o’lcham quyidagi formula yordamida aniqlanadi.