«mashinasozlik texnologiyaSI» kafedrasi «mashinasozlikda innovatsion texnologiyalar» fanidan tajriba ishlarini bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatma

R_z = S²/ 8r
Ya’ni surish qiymatini oshirish mikronotekisliklar balandligini surish kvadratiga proportsional ravishda oshishiga olib keladi.
Kichik surishda ishlashda (S<0,05…0,06 mm/ayl, r = 0,8…1 mm bo’lganda) surishni kamaytirish qirindi qalinliginining ortishiga bog’liq xolda ma’lum sharoitlarda hatto g’adur-budirliklar balandligini oshirib yuborishi mumkin. Bunday xollarda sirt notekisligi fakat geometirik sabablarga bog’lik xolda xosil bo’lmaydi, balki plastik va elastik deformatsiyalar natijasida xosil bo’ladi. SHunday qilib, xatto minimal surishda ham ishlov berilgan sirt-g’adir-budirligini xosil qilib bo’lmaydi. SHuning uchun uglerodli konstruktsion po’latlarni toza yo’nishida ishlov berilgan sirtning eng
uchun S = 0,05… 0,12 mm/ayl da amalga oshirish zarur.
Mikronotekisliklar balandligi R_z va surish S ga bog’liqligi 2-rasmda ko’rsatilgan. Ishlov berilgan sirt g’adir-budirligini normalash va unga miqdoriy baxolash uchun R_z parametr – bazaviy uzunlikdagi profilning beshta eng katta o’smalarining absolyut balandliklarining va beshta eng katta cho’kmalarining o’rtacha qiymati xizmati qiladi.
R_Z R ₂ =(V) R ₂ =(S)
m km

V m/min , S mm/ayl

2-rasm. Mikronotekisliklar balandligi R_z ning
kesish tezligi V (m/min) va surish S (mm/ayl) ga bog’liqligi.
Sirt g’adir-budirligi R_z eng yaxshi qiymatni beruvchi yo’nalishda o’lchash kerak. Mikronotekisliklar balandligi MIS-11 mikroskopi yordamida o’lchanadi, sirt g’adir-budirligining sinflari 1-ilovada keltirilgan. (3-rasm)













3-rasm. Sirt g’adir-budirligining parametrlari

1. 
   Ishni bajarish tartibi
   

4.1. Zagotovkani (4-rasm)tokarlik dasgohining markazlariga o’rnatiladi va kesishning turli rejimlarida yo’nishda g’adir-budirlik sinfi aniqlash uchun ikkita tajriba o’tkaziladi.