«Машинасозлик технологияси асослари»

қўзғалмас ва ажралмас бирикмалар 
(пайванд, клейлаш, 
зўриқиш ўтказиши билан хосил қилинган бирикмалар ва хоказо); 

---

106 
б) 
қўзғалмас ва ажралувчи бирикмалар 
(болтли ёки винтли 
бирикмалар, конусга ўтказилган ва ўтувчи ўтказиш билан хосил 
қилинган бирикмалар); 
в) 
қўзғалувчан ва ажралувчи бирикмалар 
(«винт-гайка» 
жуфтлиги, оралиқ ўтказиш билан хосил қилинган бирикмалар, 
шарнирли ва шу каби бирикмалар); 
г) 
қўзғалувчан 
ажралмас 
бирикмалар 
(титраш 
подшипниклари, тутқични жуваланган ўқ билан бирикмаси ва хоказо); 
Йиғиш ишлари 
машина ва механизмлар тайёрлашда охирги 
иш хисобланади. Йиғиш ишлари сифатли бажарилганлиги машина ва 
механизмларнинг ишончли ва узоқ вақт ишлашини белгиловчи 
омилдир.
Йиғиш ишларини машина ва механизмлар тайёрлашдаги 
умумий хажми 20-30% (қишлоқ хўжалик машинасозлиги), 40-60% 
(самолёт созлик) ташкил этади.
Йиғиш ишларининг ташкил қилиш шакллари ва ўрни ишлаб 
чиқариш шароити ва махсулот турига боғлиқ бўлади. Донали ва майда 
серияли ишлаб чиқариш шароитида йиғиш амаллари механика йиғув 
цехларининг йиғиш бўлинмаларида амалга оширилади. Сериялар 
ишлаб чиқариш шароитида алохида йиғувчи цехлари ташкил этиш 
мумкин. Кўп серияли ва ялпи ишлаб чиқаришда махсуллотнинг айрим 
йиғма бирикмалари тўғриоқим ли ёкиоқим ли ишлов бериш 
тизимларининг охирида йиғилади, тайёр махсулотни хосил қилиш эса 
алохида йиғиш конвейирида бажарилади. 
Механик ишлов беришга сарфланган вақт хажмига нисбатан 
белгиланган йиғиш учун сарфланган вақтнинг хажмини қуйидагича 
ифодалаш мумкин: 
-
донали ва майда серияли ишлаб чиқариш 40-50%; 
-
ўрта сериялида 30-35%; 
-
кўп сериялида 20-25%; 
-
ялпи ишлаб чиқаришда эса 20% дан кам.