Mashinalaridan foydalanish, texnik

51-rasm. Ekinlarni polietilen (a) va kapron (b) turbalari yordamida sug‘orish 
Bu agregatlar yordamida bir kecha-kunduzda 5-6 gektar maydoni sug‘orish 
mumkin. Suv keltiruvchi trubalar qo‘lda yotqiziladi, sug‘orishdan keyin esa 
trubalar agregat yordamida yig‘ishtirib olinadi.

---

152 
YOmg‘irlatib sug‘orish usulida
suv maxsus apparatlar yordamida 
sug‘oriladigan maydon ustidan mayda yomg‘ir tomchilari tarzida sepiladi. Bunda 
na faqat tuproq va er betidagi havo qatlami emas, balki o‘simliklarning er ustki 
qismlari ham namlanadi, bu esa ularning o‘sishi uchun qulay sharoit yaratadi. Bu 
usulning afzalligi suvni tejab-tergab ishlatilishi hisoblanadi. Ammo sug‘orish 
sistemalari va mashinalariga energiya, material hamda metall ko‘p sarflanashi, 
ularni texnik va texnologik xizmat ko‘rsatish hamda ta’mirlashga yaxshi 
moslashtirilmaganligi kabi kamchiliklarga ega. 
YOmg‘irlatib sug‘orish ishlari asosan zanjirli traktorlarga o‘rnatilgan, 
Harakatlanib ishlaydigan DDA-100MA agregati (52-rasm) va ko‘chma-bir joyda 
turib ishlaydigan DDN-70 va DDN-100 rusumli nasosli yomg‘irlatish mashinalari 
yordamida amalga oshiriladi. DDA-100M sug‘orish agregatining ishlatilishini 
ta’minlash uchun birinchi sug‘orishdan oldin muvaqqat sug‘orish ariqlari olinadi 
va ularning o‘ng tomoni bo‘ylab agregatlar yurishi uchun yo‘l ochiladi.
Muvaqqat ariqlar dalaning nishabi eng kichik bulgan joyidan o‘zaro parallel 
va bir-biridan 120 m masofada, eng chekkadagi ariq esa dala chetidan 55 m narida 
va unga parallel olinadi.
a) b) v) 
52-rasm. a-DDA-100M; b-DDN-70; v-DDN-100 yomg‘irlatib sug‘orish 
agregatlari 
YOmg‘irlatib sug‘orishda dalaning tekisligi, egatlardan sug‘orish bo‘lgani 
kabi unchalik ta’sir ko‘rsatmaydi. Ammo ariq olish uchun ajratilgan yo‘laklar va 
uning yoqasidagi yo‘llarni tekislash, shuningdek sug‘orish tarmog‘iga suv 
taqsimlovchi inshootlar qurish shart. 

---

153 
DDN-70 va DDN-100 yomg‘irlatish agregatlari ko‘chma-bir joyda turib 
ishlaydi. Ular suvni ochiq va yopiq sug‘orish tizimidan olishi mumkin, sug‘orish 
tarmoqlari orasidagi masofa mos holda 100 va 200 m, to‘xtashlar orasidagi masofa 
120 va 145 m tashkil etadi. 
Ochiq tarmoqlardan suv olib sug‘orishda yomg‘irlatish agregatining joyi, 
odatda, kanalning boshidan suv oqimi bo‘ylab pastga tomon o‘zgartiriladi. So‘rish 
qurilmasini beto‘xtov ishlashi uchun suv satxini etarli darajada saqlash maqsadida 
kanal ikkita ko‘chma to‘siq bilan to‘sib qo‘yiladi. Bitta to‘siq mashina ishlayotgan 
joyda, ikkinchisi esa navbatdagi joyga o‘rnatiladi. 
Sug‘orish tugagandan keyin birinchi to‘siq olinadi va ikkinchi joyga 
o‘rnatiladi. Agregatni to‘xtab turish vaqti sug‘orish me’yoriga bog‘liq bo‘lib, 
17...186 minut davom etadi.