Машина деталлари бўлими бўйича курс лойихалаш ишини бажариш намунаси

2.1.2. Yuritma uchun elektrodvigatel tanlash.

Topilgan quvvat asosida elektrodvigatel ([1], 1,2-jadval asosida) tanlanadi. Demak, N_el=5,5 kVt, aylanishlar soni n_el=1000 ayl/min, sirpanishdagi yo’qotishlar S=3,3% bo’lgan 4A132S2UZ markali elektrodvigatelini qabul qilamiz.
1.2 – jadval.
Asinxron elektrodvigatellarning texnik ko’rsatkichlari

Elektro- dvigatel turi	Nominal quvvati P , kVt	Nominal aylanish takroriyligi n , min ^–1	Elektro- dvigatel turi	Nominal quvvati P , kVt	Nominal aylanish takroriyligi n , min ^-1
Sinxron takroriyligi n=3000 min^–1			Sinxron takroriyligi n=1000 min^-1
4A71AUZ	0,75	2823	4A80A6UZ	0,75	916
4A71V2UZ	1,10	2811	4A80V6UZ	1,10	920
4A80A2UZ	1,50	2874	4A90L6UZ	1,50	936
4A80V2UZ	2,20	2871	4A100S6UZ	2,20	949
4A 90L2UZ	3,00	2871	4A112MA6UZ	3,00	953
4A100S2UZ	4,00	2901	4A112MV6UZ	4,00	949
4A100L2UZ	5,50	2898	4A1326UZ	5,50	967
4A112M2UZ	7,50	2925	4A132M6UZ	7,50	968
4A132M2UZ	11,00	2931	4A160M6UZ	11,00	973
4A160S2UZ	15,00	2937	4A160M6UZ	15,00	974
4A160M2UZ	18,50	2937	4A180M6UZ	18,50	973
4A180S2UZ	22,00	2940	4A200M6UZ	22,00	972
4A180M2UZ	30,00	2943	4A2006UZ	30,00	979
Sinxron takroriyligi n=1500 min^–1			Sinxron takroriyligi n=750 min^-1
4A71V4 UZ	0,75	1388	4A90A8 UZ	0,75	687
4A80A4 UZ	1,10	1419	4A90V8 UZ	1,10	698
4A80V4 UZ	1,50	1413	4A100L8 UZ	1,50	698
4A90L4 UZ	2,20	1424	4A112MA8UZ	2,20	705
4A100S4 UZ	3,00	1434	4A112MA8UZ	3,00	707
4A100L4 UZ	4,00	1430	4A132S8 UZ	4,00	719
4A112M4 UZ	5,50	1445	4A132M8 UZ	5,50	719
4A132S4 UZ	7,50	1455	4A160S3 UZ	7,50	731
4A132M4 UZ	11,00	1458	4A160M8UZ	11,00	731
4A160S4 UZ	15,00	1466	4A180M8UZ	15,00	731
4A160M4 UZ	18,50	1467	4A200M8UZ	18,50	733
4A180S4 UZ	22,00	1470	4A200S8 UZ	22,00	730
4A180M4 UZ	30,00	1472	4A225M8UZ	30,00	737

Elektrodvigatel valining aylanishlar sonini sirpanishlardagi yo’qotishlarni xisobga olgan xolda quyidagicha yozamiz:

ayl/min bo’ladi.
:
bu erda: n₂ - reduktor chiqish valining aylanishlar soni.

Yuritma uchun GOST 12289-76 ga asosan uzatishlar nisbati U_p=2,5 bo’lgan bir bosqichli (pog’onali) silindrik reduktor tanlaymiz(1.3-jadval).
Silindrik tishli uzatmalar uchun nominal uzatish soni u
(GOST 12289-76 bo’yicha)
1.3-jadval

1-qator	1.0	1.25	1.6	2.0	2.5	3.15	4.0	5.0	6.3	8.0	10.0	12.5
2-qator	1.12	1.4	1.8	2.24	2.8	3.55	4.5	5.6	7.1	9.0	11.2

U xolda yuritmadagi tasmali uzatmani uzatish nisbati:

1.3-jadvaldan uzatishlar soni tanlab olinadi: 4-deb olinadi

Yuritma chiqish vali hisobiy aylanish chastotasini berilgan aylanish chastotasi orasidagi farqi

Silindrik reduktor etaklovchi valining kinematik va energetik ko’rsatkichlarini aniqlaymiz.

1. 
   aylanishlar soni (tasmali uzatmani):
   

2. 
   burchak tezligi:
   

v)Uzatilgan quvvat:

g) Burovchi moment:

Reduktorni yetaklanuvchi vali uchun:

1. 
   Aylanishlar soni: n₃ = n₁ = 60 ayl/min
   

b) burchak tezligi

v) Uzatiladigan quvvat:

g) Burovchi moment:


2.2. Silindrik reduktor va mexanik uzatmalar hisobi.
2.2.1. Reduktor tishli g’ildiraklarining hisobi.
Topshiriqda reduktor o’lchamlariga aniq talab qo’yilmaganligi uchun, uni tishli g’ildiraklarni tayyorlashda o’rtacha mexanik ko’rsatkichlarga ega bo’lgan materiallarni ishlatamiz.
(1)-jadvalga asosan shesternya uchun – po’lat 45, termik ishlov – yaxshilangan, qattiqligi Brenel bo’yicha HB230, tishli g’ildirak uchun – po’lat 45, termik ishlov – yaxshilangan, qattiqligi HB200 bo’lgan materiallarni qabul qilamiz. Ruxsat etilgan kontakt kuchlanish ([1], 33-betga qaralsin) tenglamasi (9) ni yozamiz:
[_бн]₌

(2)-jadvalga asosan, qattiqligi HB350 dan kichik bo’lgan va termik ishlov – yaxshilangan, kam uglerodli po’latlar uchun kontakt chidamlilik chegarasi:

K_HL – uzoq muddat ishlash (davomiylik) koeffistienti, K_HL = 1,0
[S_H]= 1,1 – havfsizligini ta’minlash koeffistienti ([1], 33-betga qaralsin).
Loyihalanayotgan reduktorni yumshoq va shovqinsiz ishlashini ta’minlash uchun, reduktorda qiya tishli g’ildiraklarni qo’llaymiz. Bunday g’ildiraklar uchun ruxsat etilgan kontakt kuchlanish quyidagi tenglama asosida hisoblanadi (10)formula.

[б_н1]= 0,45

Shesternya uchun ruxsat etilgan kuchlanish – [б_н1]]

G’ildirak uchun:

1,1
u holda ruxsat etilgan xisobiy kuchlanish:
[б_H]=0,45(482+428)=410 MPa
Talab etilgan shart bajarildi, ya’ni [б_H] 1,23; [б_H2]ni (7)-formuladan foydalanib tishli g’ildiraklar o’qlari orasidagi masofani aniqlaymiz:

bu yerda: K_a=43 – tishli uzatmani turiga bog’liq bo’lgan koeffistient ([1], 33-
betga qaralsin). =1,25–tishli g’ildiraklar tayanchga nisbatan simmetrik joylashgan, biroq tasmali uzatmani reduktorning etaklovchi valiga ko’rsatadigan deformastiyasini xisobga olib (1)-jadvalga asosan, g’ildiraklar simmetrik joylashmagan deb qabul qilamiz.
=0,4 - gardish enining koeffistienti

GOST 2185 – 66 ga asosan, o’qlar orasidagi masofa:

a_w =315 mm deb qabul qilamiz. Ilashmani normal modulini aniqlaymiz:
315*0.02=6.3

GOST 9563-60 ga asosan, m_n=2,5 mm deb qabul qilamiz.
G’ildirak tishlarining qiyaligini oralig’ida ya’ni, =10⁰ deb qabul qilamiz. (16)-formulaga asosan shesternya va tishli g’ildirakning tishlar sonini topamiz:

Shesternya tishini sonini Z1=36 deb qabul qilib, tishli g’ildirakning tishlar sonini aniqlaymiz:

G’ildirak tishlarining qiyalik burchagini aniqlaymiz:
= =1
2.2.2. Shesternya va tishli g’ildirakning asosiy geometrik o’lchamlari
Shesternya va g’ildirak uchun bo’luvchi aylana diametrlarini aniqlaymiz:
=126
=504

Tekshirish: =315

Tashqi aylana diametrini aniqlaymiz:
d₁ = d₁ + 2m_n = 126+(2*3.5)=133mm;
d₂ =d₂ +2m_n = 504+(2*3.5)=511mm.
Tishli g’ildirak enini aniqlaymiz:
b₂ = _ba *a_W =0.4*315=126mm;
b₂ =126mm deb qabul qilamiz.
Shesternya enini aniqlaymiz:
b₁ =b₂ =126+5=131mm;
Shesternya enining koeffitsientini bo’luvchi aylana diametri bo’yicha aniqlaymiz.
bd = =
G’ildirakning aylana tezligi:
=1.6
Bunday tezlikni uzatayotgan qiya tishli uzatmaning aniqlik darajasi – 8 ga teng deb qabul qilamiz(4-jadval. GOST 1643-81). Tishlar orasida kuchlar ta’sirining bir tekis tarqalmaganligini inobatga oluvchi koeffistientni aniqlaymiz.

bu erda: K_H- tezlik 10m/s bo’lganda, qiya tishli uzatma yuklamani teng
taqsimlanmaganligini hisobga oluvchi koefistient.
= 1,09 (4-jadval).
1,29

Kontakt kuchlanishni (6)-formula asosida tekshiramiz:


Tishli uzatmaga ta’sir etayotgan kuchlar qiymatini (3), (4)-formulalar asosida aniqlaymiz.
Aylana kuch:
Radial kuch:
=4053.2 N

α – ilashish burchagi bo’lib, 200 ga teng deb qabul qilinadi. v) o’q bo’ylab ta’sir etuvchi kuch – F_a

F_a = F_t *tg =109571.1*0.18=1972.2 N.
G’ildirak tishlarini eguvchi kuchlanishga chidamliligini (25)-formula asosida hisoblaymiz.
=173
bu erda: =2 -yuklama koeffistienti.
_bd = 0,765 va qattiqligi NV 350, hamda g’ildiraklar tayanchga nisbatan simmetrik joylashmaganda; 0.92 - tish uzunligi bo’yicha yuklamani teng taqsimlanmaganligini hisobga oluvchi koeffistient (7 – jadval).
K_F =1,4 – dinamik koeffistient (8 – jadval).
Y_F - tish shakli va ekvivalent tishlar soni Z_V ni hisobga oluvchi koeffistient. xatolikni hisobga oluvchi koeffistent (GOST 21354, 16 - bet).

K_F  0,92-g’ildirak tishlari orasida yuklamani teng taqsim-lanmaganligini hisobga oluvchi koeffistient.
Evalvent tishlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Tishli g’ildirak uchun:

Y_F1 = 3,75; Y_F2 =0.92
Ruxsat etilgan eguvchi kuchlanish (24)-formula asosida aniqlanadi.

(9)-jadvaldan HB 350, yaxshilangan po’lat 45 markasi uchunб⁰_Flimb =1,8HB MPa.

1. 
   Shesternya uchun: б⁰_Flimb =1,8HB*230 =415 MPa.
   
2. 
   G’ildirak uchun: б⁰_Flimb =1,8HB*200=360 MPa . Xavfsizlik koeffistienti [SF].