Mashg’ulot vaqti-2 soat Talabalar soni: 20 – 80 gacha

Uch fazali tokning asosiy qulayliklari quyidagilardan iborat.

1. Elektr energiyasini o’zoq masofalarga o’zatganda bir fazaliga nisbatan uch fazali sistemada 25% rangli metall tejaladi.
2. Uch fazali sistemaning asosiy elementlari hisoblangan asinxron dvigatel va transformatorlarning tuzilishi oddiy va ishonchlidir.
3. Bir yula ikkita ishchi kuchlanish (faza va liniya kuchlanishlari) olish mumkinligi.

Uch fazalik elektr zanjirlari sistemasi tug’risida tushuncha

Uch fazali elektr zanjirlari shunday elektr zanjirlari to’plamiki, unda bir xil chastotadagi sinusoidal EYUK ta’sir etib umumiy energiya manbasi ta’sirida hosil bo’ladigan va bir-biridan faza jihatidan siljigan sistemadir. Agar uchta EYUKni hammasi qiymatlari jihatidan teng va bir-biriga nisbatan faza jihatidan 120⁰ ga siljigan bo’lsa, u vaqtda bunday sistemaga simmetrik sistema deyiladi 7.1 a-rasm.

Agar EYUKlar kattaliklari jihatidan teng bo’lmasa (7.1b-rasm) yoki bir-biriga nisbatan faza jihatdan 120⁰ ga teng bo’lmagan burchakda bo’lsa (7.1c- rasm) sistema nosimmetrik deyiladi. Xuddi shunday uch fazali sistemaning kuchlanish va toklari aniqlanadi.
Uch fazali sistemaning tok oquvchi qismiga uch fazali zanjirning fazasi deyiladi. Shunday qilib, EYUK hosil buluvchi generator chulg’ami va shu chulg’amga ulangan iste’molchi faza hisoblanadi. Bu faza terminining ikkinchi ma’nosi bo’lib, amaliy elketrotexnikada keng ishlatiladi.

a) b) c)

7.1-rasm. Uch fazalik EYUK sistemasi. a)simmetrik; b, c) nosimmetrik