Машғулот тури: маъруза Мавзу: Биосфера Мавзу режаси

атроф-муҳитнинг биотик тартибга солиниши
– 
эволюция жараёнида танланган, муҳитни бошқариш учун зарур бўлган 
генетик ахборотларни ўзида сақлаган 
биологик турларга
асосланган 
атроф-муҳитни бошқариш механизми. Инсоният жамиятининг омон 
қолиш эҳтимоли ҳудудларда атроф-муҳитни глобал миқёсда тартибга 
солишга қобилиятли табиий биотанинг қайта тикланишига боғлиқдир. 
Демак, инсониятнинг асосий 
экологик вазифаси
Ернинг табиий биота-
сини сақлаб қолиш, яъни океанлар табиий биотасининг ҳозиргидан кўп 
(ортиқ) ўзлаштирилишига йўл қўймаслик ва қуруқликнинг нисбатан 
кўп ўзлаштирилган қисмларида табиий биотани қайта тиклашдан ибо-
рат бўлиши лозим. 
Одам қудратли геологик омилга айланиб, биосферага глобал таъсир 
кўрсатмоқда. Биосфера ҳам одам амал қилиши мажбурий бўлган ўз 
экологик қонунлари доирасида одамга (инсониятга) таъсир кўрсатмоқ-
да. Натижада «одам – биосфера» коэволюцияси ёки туташган эволю-
цияни эслатувчи шароитлар юзага келмоқда.
Бу шундан далолат берадики, одам ва биосферанинг ўзаро боғлиқ, 
уйғун равишда ҳамоҳанг тараққий этиши лозимлиги ҳақидаги ғоялар 
устуворлиги яққол сезилмоқда. Бироқ биосфера ва инсоният жамияти 
тараққиётининг тезликлари бир-биридан сезиларли фарқ қилади. Агар 
инсоният жамиятининг тезлик билан ривожланиши ўз вақтида эколо-
гик жиҳатдан тўғри, мақсадга мувофиқ бошқарилмаса, экологик инқи-
роз ёки ҳалокат каби салбий ҳолатларнинг вужудга келиш эҳтимоли 
тобора кучайиб боради. Шундай экан, уларнинг олдини олиш бир-би-
рини тақозо қилувчи 
табиат ва жамият коэволюцияси 
даражасига 

---

262 
боғлиқ бўлиб қолади. Бундай коэволюция маҳсули «ноосфера» бўли-
ши мумкин. 
6. Биосфера эволюциясининг асосий йўналишлари ва
В. Вернадскийнинг биосфера ҳақидаги таълимоти.