|
Transport ishining asosiy kursatgichlari.
Xar kanday trasnport turining asosiy ish kursatgichi tashilgan yuk xajmi yoki passajirlar
mikdori va bajarilgan yuk yoki passajirlar oborotidir.
Barcha transport turlarining ish kursatgichlari katoriga yuk tashish yoki passajirlar uchun
manzilga yetib borish tezligi kiradi.
Yuk tashish yoki manzilga yetib borish tezligi - yuk massasi yoki passajirlarni junatish punktidan
yetib borish manzilgacha bulgan yuldagi barcha tuxtashlarni xisobga olgan xoldagi urtacha xarakat
tezligidir.
Odatda tashish tezligi transport vositasining texnik tezligidan kichik buladi.
Texnik tezlik-transport vositalarini xarakat vaktidagi urtacha tezligidir. Texnik tezlik tashish
masofasini urtacha xarakat vaktiga bulish yuli bilan aniklanadi.
Ekspluatatsion tezlik - transport vositalarning yulda xamda boshlangich va sunggi punktlarda
tuxtashni xam xisobga olgan xolda xarakat tezligidir. Temir yul transportida ekspluatatsion tezlik
urinida uchastka tezligi termini ishlatiladi. Transport vositalarning yulda passajirlarni tushirish -
chikarish vaktida tuxtashni xisobga olgan xoldagi tezlik passajirlarning manzilga yetib borish tezligi
deyiladi va u passajirlar yulda bulgan vaktni belgilaydi. Bunday tezlikning urtacha mikdori kuyidagi 1-
jadvalda berilgan.
Uzok masofadlarga katnashda passajirlarning manzilga yetib borish tezliklari aeroport va
vokzallarga kelish, yengil avtomobillar va avtobuslar tunda dam olib borishi xisobga olgan xolda
transport vositalari texnik kursatgichlarga nisbatan ancha kichikdir.
1-Jadval
Passajirlarning manzilg yetib borish tezliklarining urtacha mikdori 1
Transport
Passajirlarning manzilga yetib borish tezligi, km/soat
turlari
Tashish masofalari, km
50
200
400
800
1500
3000
Xavo tr-ti
30
80
170
330
500
760
Temir yul tr-ti
30
45
60
70
70
55
Avtomobil tr-ti:
avtomobillarda
yengil av-da
27
40
48
60
60
80
70
85
552
552
552
552
1. Afanasьyev L.L., Sukerberg S.S. "AvtomobilьnO’ye perevodki", M., "Transport" nashriyoti,
1973,11 bet.
2. Tunda dam olib borishini xam xisobga olgan xolda.
Marshrut tezligi termini temir yul transportiga xos bulib, bunda poyezd sostavlarni tuzish
vaktidan to ularni ajratishgacha bulgan vakti tugri keluvchi xarakat tezligi tushiniladi. Ba’zi bir
xollarda transport birligining marshrut va yuklarni tashish tezligi mikdor jixatdan teng bulishi mumkin.
Kreyserlik tezligi deyilganda xavo transportida samolyotlar xarakatini yerda tezlatib bulgandan
sunggi uchish tezligi tushiniladi.
Amalda tashish tannarxi va transport vositalari unumdorligi uchun R tkm. R pass, km va
keltirilgan тонна kilometr ish birliklari ishlatiladi.
Transport vositalari unumdorligi - deyilganda xar bir transport vositalarining vakt birligida
bajarilgan transport ish mikdori tushiniladi.
Transport vositalarni unumdorligi avvalo, ularning yuk kutara olish (yoki passajirlar sigishi)
va xarakat tezligiga boglik buladi.
Barcha turdagi universal transportlarda yuk tashish bilan birga passajirlar xam tashish ularning
umumiy ishini ifodalovchi yagona kursatkichning joriy etilishini takozo etadi.
Xar xil transport turlarida keltirilgan yuk oboroti kursatkichi mikdorini xisoblab chikish uchun
kuyidagi formulardan foydalaniladi.
R
yukq
К(R
pass
*R
kelt
)
Bunda: K-passajir-kilometrlarni tonna kilometrlarga keltirish koeffitsiyentidir.
Masalan: avtomobil transportida 1 passajir-kilometr keltirilgan 0,25 tonna-kilometrga teng deb
kabul kilingan.
Urtacha bir kunlik yul bosish - transport vositalari tashish jarayoning tulik bir sikli uchun zarur
soat birligining urtacha bir kunga tugri keladigan kilometr birligidagi yul bosishi.
Yuk tashish jarayonida transport vositasining aylanish vakti oldingi yuk ortishdan keyingi yuk
ortishgacha utgan vakt bilan ulchanadi. Mana shu vakt mobaynida transport vositasi birligi kuyidagi
operatsiyalarga katnashadi: yuk ortish (yoki dastlabki) operatsiyasida, yuk junatish punktidan yuk
tushirish va undan sung keyingi yuk ortish punktigacha yulda bulish operatsiyasida va yukni tushirish
(yoki sungi) operatsiyasida.
Passajirlar tashishda transport vositasi aylanish vakti transport birligi marshrutining boshidan
oxirigacha borib va orkaga kaytib kelib, kaytadan marshrutga junab ketguncha utgan vakt bilan
ulganadi.
Transport birligi aylanishini aniklashda kuyidagi formuladan foydalanadi:
a) yuk tashishda
so a t
t
o
t
t
y
u
a b
t
t
V
L
t
,
.
.
*
*
bu yerda Lu.y - transport birligining yuk ortish va tushirish punktlari urtasida yuk bilan va yuksiz
umumiy yul bosish masofasi uzuligi. km;
Vt.t - transport vositasini texnik tezligi, kmsoat;
to (t) - yuk ortish va tushirish vakti, soat;
b) passajirlar tashishda
so a t
t
о
yt
t
t
y
u
a b
t
t
V
L
t
,
.
.
.
*
*
2
bu yerda Lm.m. - marshrutning boshidan oxirigacha bulgan masofa, km;
t y.t. - passajirlarni tushirish va chikarish uchun transport birligining marshrut davomida yulda
tuxtash vakti, soat;
to.t. - marshrut boshlangich va oxirgi punktlarida transport birligining tuxtab turish vakti, soat.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
