Ma’ruzalar matni



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/33
Sana10.08.2021
Hajmi0,74 Mb.
#144354
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33
Bog'liq
yagona transport tizimi va xar xil transportlar uzaro yondoshuvi

mikiyosidagi axamiyati  

Ma’ruza rejasi 

1. Uzbekiston Respublikasida transportning davlat mikiyosidagi  axamiyati. 

2. Transportning paydo  bulishi va  tarakkiyoti. 

.3. Transport tizimi  tushunchasi. 

1. O’zbekiston respublikasida xalq xujaligini, shu jumladan avtomobil sanoatini bozor iqtisodiyoti 

sharoitlarida rivojlantirish va ularni ekspluatatsiyasini tashkil etish yuzasidan O’zbekiston Respublikasi 

prezidenti  I.A. Karimovning ma’ruzalari,  xukumat qarorlari,  yetuk olim  va mutaxassislarning  fikrlari, 

chiqishlari va ilmiy maqolalar (1991yildan shu kungacha. 

    2.B.A.Xujayev-Yagona transport sistemasi, T:, 1984 

.   

Yagona  transport  tizimi  transportga    bulgan      dunyo    karashi  va  transport  madaniyati  asosini 



tashkil  etib    ular:  transportni  kompleks  taxlil  kilish  bilimini  beradi,  yuk    va    passajirlarni    tashishni  

magistral  transportlar  urtasida  optimal  taksimlashga  taalukli    muamolarni  xamda  ular  ishini  

muvofiklashtirishga karatilgan. 

  Talabalar  xalk    xujaligidagi  yuk  va  passajirlarni  tashishga  bulgan  talabni  tulik  va  uz    vaktida  

kondirishni,  tashishda  transport  turlarini  tugri    tanlashni  urganib,    tanlangan  transport  turini 

utkazuvchanlik va tashuvchanlik kobiliyatini xisoblash, uning iktisodiy samaradorligini xisoblanish va  

boshkalarni  urgatadi. 

  Transportning  asosiy  vazifasi  sanoat,  kishlok  xujaligi  va  boshka  soxalarda    ishlab  chikilgan 

maxsulotlarni ma’lum bir joyga  eltib berishdan  iboratdir. 

  Davlat    mudofa  kudratini  oshirishda  xam  yer  ustida  xarakatlanuvchi  temir  yul    va  avtomobil 

transportlarning    axamiyati  ayniksa  kattadir,    chunki  armiya  kisimlari    va  mudofaa    vositalalarini  bir 

joydan  ikkinchi  joyga kuchirish asosan  transportning ayin ikki  turi yordamida bajariladi. 

  Passajirlar tashuvchi transportning muxim vazifasi  - kishilarning uzaro  alokasini kengaytirish,  

tajribalar  almashish,  ularning  madaniy    saviyasini  oshirishga  xizmat  kilishdan  iborat  bulish    kerak.. 

Kishlok     tumanlarini    shaxarlar  bilan  birlashtiruvchi  passajirlar  transportni    ishini  keng  yulga  kuyish 

shaxar  bilan kishlok  urtasidagi  mavjud  muxim  tafovutlarini  tugatishni katta  omili  xisoblanadi. 

Transportning paydo  bolishi va  tarakkiyoti. 

  Ibtidoiy  jamoa  tuzimi  davrida  odamlar  uzlarining  transportga  bulgan  ixtiyojlarini  oddiy  

vositalar  bilan  kondirganlar.  Usha  vaktda  kerakli  bulgan  buyumlarni  odamlar  kulda    tashishgan  yoki  

sudraganlar. 

  Keyinchalik  xar  xil  xayvonlardan  yoki    shotnlar  va  chanalardan  keng    foydalanganlar. 

Keyinchalik  gildirakli transport  yaratildi. Gildirakning  yaratilishi  insoniyat  yaratilgan buyuk  ixtiro 

desa  buladi. Bu  esa  bir necha  yillar davomida va xozirda  xam  kuruklikda  ishlatilib kelishmokda. 

1769  yildan  boshlab  bug  bilan  ishlaydigan:  avtomobillar  (Fransiyada  yaratilgan),  bug  kemalari,  bug 

samalyotlari bug paravozlari yaratiladi. 

  Birinchi avtomobil 1884 y. Fransiyada yaratildi. 

  1834 y. Rossiyada Cherepanov tomonidan paravoz  yaratildi. 

  1882 y. Mojayskiy tomonidan xavo transporti (samalyot) yaratildi. 

  "Yagona transport tizimi"   fanimizning asosiy mazmuni va yunalishi kuyidagilardan iborat: 

  - barcha  transport turlariga xos  umumiy  masalarlar. Bunga transportning xalk xujaligi boshka 

tarmoklariga nisbatan uziga xos xususiyatlari, uni  xalk  xujaligidagi roli va vazifalari xamda transport 

faoliyatini  ifodalanuvchi asosiy tamoyil (prinsip)  va koidalari kiradi; 

  -  ayrim    transport  turlarining    uziga  xos  texnik  va  ekspluatatsion  xususiyatlarini  urganish. 

Transportda    tashish  ishlarini  bajarishdagi  yutuklar,  xar  xil  transport  turiga  xos  va    kelajakda  xal 

kilinishi  zarur bulgan ilmiy-texnik  muommolar; 



  -  xar  xil  transport    transport  turlarining  bir-biriga  ta’siri  va  ularni  birgalikda  rivojlantirishi 

muammolari. Bunga xar xil transport turlaridan foydalanish va ularni ishi  samaradorligini  oshirishning 

amaliy  masalalarni  xar    tomonlama  kurib  chikish  kiradi.  Bunda  transport    turlari    urtasida  tashish 

ishlarini  maksadga  muvofik  taksimlash  va  transport  ayrim  turlarini  rivojlantirishni  tugri  belgilashga 

aloxida axamiyat beriladi. 

Transport tizimi  tushunchasi. 

  Transport  tizmi  -tashish    jarayonida  bir-biriga  boglik  bulgan  barcha    turdagi  transportlar  

kompleksidir. 

  Transport tizimi kuyidagi transport turlari kiradi: 

1. "Temir yul". 2.Suv transporti (dengiz va daryo); 3. Avtomobil; 4. Xavo;  

5.Truboprovod;  6.Shaxar; 7.Sanoat transporti. 

  Shaxar ichida  xarakatlanuvchi turli transport  komplekslari shaxar transporti deyiladi (tramvay, 

trolleybus, metro, avtobus, yengil avtomobillar...) 

  Sanoat    korxonalari,  kurilish,    kishlok  xujaligi  savdo  va  boshka  korxona  ichki  ishlarini  

bajaruvchi transport sanoat transporti deyiladi. 

  Transport  yul  tarmoklari  axoli  yashovchi  punktlar  va  sanoat    korxonalaridan  tashkaridagi  yuk  

va  passajirlarni  tashishga  muljallangan  barcha    transport    yul    kommunikatsiyalari  yigindisidan 

iboratdir. 

  Yollar deyiladiganda transport vositalari  xarakati uchun maxsus  moslangan (yoki  kurilgan)  va 

jixozlangan temir  yullar,  avtomobil, daryo, dengiz va boshka suv xavzalari yullari  tushiniladi. 

  Transport  uzeli  deyilganda    turli    transportlarning  tutashgan  joylari  tushiniladi.  Bunday   

tutashgan  joylar  asosan    katta    shaxarlar,  axoli  yashaydigan  punktlar,  sanoat  va  kurort    markazlari 

xamda dengiz, daryo  portlari, avtomobil va temir  yul  bekatlarida buladi. 

  Transport  vositalari  (texnika  vositalari)    deyilganda  yuk  va  passajirlar  tashishga  muljallangan 

temir  yul    va  avtobomil    transportdagi  transport  vositalari  (lokomotiv,  vagon,  avtomobil,  tirkama 

(pritsep) va xokazo, kema, samolyot va boshkalar  tushiniladi). 

  Transport texnika jixozlari va inshoatlari deyilganda transportga karashli ustaxonalar, omborlar,  

ortish  –  tushurish  punktlar,  bekatlar,  portlar,  aerodrom  binolari,    ulardagi    asbob    uskunalar,  yul 

jixozlari, inshootlar (kupriklar, transport tunnelar, kanallar, shlyuzlar)  va xakozo  tushiniladi. 

  Yuk    oboroti  (gruzooborot)  –  yuk    tashish    jarayonida  bajariladigan    ish  bulib,  utoinalardan 

ulchanuvchi    tashilgan  yuk    xajmini    urtacha  tashish    oraligiga    kupaytirish  yuli  bilan  aniklanadi. 

Ulchov birligi- tonna – kilometr (tkm). 

  Passajir  oboroti – passajir  tashish  jarayonida  bajariladigan ish bulib, u  tashilgan passajirlar 

sonini  urtacha tashish masofaga kupaytirish yuli bilan aniklanadi. Ulchov birligi – passajir – kilometr 

(pass. km). 

  1 t yukni  urtacha tashish masofasi – xar bir tonna yukni urtacha tashish masofasi bulib, u tonna 

–  kilometrda  bajarilgan  yuk    oborotini    tonna    xisobida  tashilgan  yuk    xajmiga  bulish  yuli  bilan  

aniklanadi. 

passajirni  urtacha tashish  masofasi – xar bir passajirning   

urtacha xisobda yurgan masofasi bulib, u barcha bajarilgan passajir oborotlarni umumlashtirilgan  

passajirlar soniga  bulish yuli bilan aniklanadi. 

Mavzu 1.Mustaqil uzlashtirish savollari 

1.Transport tushunchasi 



2.Yuk  va  passajirlarni tashuvchi transportning vazifasi. 

3.Transport turlari. 

4.Texnika vositalari (transport vositalari)  tushinchasi 

5.Yuk oboroti. 

6.Passajir oboroti. 




Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish