Ma’ruzalar matni mavzu: O’zbek xalq musiqasi janrlari

«Churey» qo’shiqlari. Sog’im qo’shiqlarining bu turi echkilarni sog’ish yoki uloqlarni emizish paytida aytiladi. CHurey qo’shiqlarida uloq, yoxud echkining xarakteri, biror belgisi, ko’pincha soqoli, shoxi yoki qashqasi aytilib, ularning tashki qiyofasi tasvirlanadi:
SHoxlaring bor bir minora, churey-churey,
Minoraga qushlar qo’nara, churey-churey,
Bolang olib iskasang-a, churey-churey,
Olgan shu echkim yaxshi echki, churey.


Cog’ish paytida echki qarshilik qilmay tek turib bersa, sog’uvchi uni maqtab, erkalab, ba’zan yengil xazil bilan tegajoqlik qilib qo’shiq kuylaydi:

Tikraygan kulog’i bor, churey-churey,

CHashmadek bulog’i bor, churey-churey.
Ichida egiz ulog’i bor, churey-churey,
Olgan shu echkim yaxshi echki, churey.

Umuman sog’im qo’shiqlari san’ati kishiga o’z ichki dardlarini, ruhiy holatlarini, alam-iztiroblarini bayon kilishning muhim vositasi sifatida katta ahamiyat kasb etadi.

3. Hunarmandchilik bilan bog’liq mehnat qo’shiqlari.
O’zbek xalq hunarmandchilik qo’shiqlari orasida urchuk, charx, o’rmak, kashta tikish, gilam to’qish, bo’z to’qish bilan bog’liq qo’shiqlar asosiy o’rin egallaydi. Bu qo’shiqlarda hunarmandlarning og’ir hayoti, mashaqqatli mehnati va ruhiy olami aks etgan.
Charx qo’shiqlari. Charx ibtidoiy ip yigirish quroli bo’lib, uning qo’shiqlarida feodalizm jamiyatidagi o’zbek ayolining og’ir hayoti butun murakkabligi bilan aks etgan.

Charxim palak,

Charx yigirsam.
Saylab kiyaman alak.
Charxim orcha.
Charx yigirsam,
Saylab kiyaman parcha.