Маърузалар матни 1-мавзу. Билимлар иқтисодиёти фанининг мақсад ва вазифалари

2.3.Инновациянинг классик назариялари
Иқтисодий адабиётларда инсоният ривожининг шакллари тўғрисида турли фикрлар мавжуд, аммо “ривожланиш тавсифи” ва “ривожланиш шакли” тушунчаларини аниқ билиб олиш зарур. Ривожланиш тавсифи турғун, эволюцион, революцион ёки мобилизацион бўлиши мумкин. Ривожланиш тавсифида эволюцион тавсиф муҳим аҳамиятга эга бўлиб, унда ривожланиш босқичма-босқич амалга оширилади. Ҳар бир босқичда кейинги босқич учун зарур бўлган ижтимоий-иқтисодий, сиёсий омилларни, шарт-шароитлар юзага келтирилади.


Инновация назарияларининг ривожланиш босқичлари

Иқтисодчи олим П.Друкернинг фикрига кўра, замонавий “постиндустриал иқтисодиёт”⁷ илм-фан ва техника тараққиётига асосланган ривожланишнинг қуйидаги 3 та босқичини босиб ўтган:

• 
  1-босқич, XVIII асрнинг охири XIX асрнинг бошларидаги ишлаб чиқаришни мануфактура, ҳунармандчилик, қўл меҳнатидан машиналашган завод ва фабрикаларга ишлаб чиқаришнинг ўтиши, иқтисодиётда саноатнинг юксалиши;
  
• 
  2-босқич, XIX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб илм-фанни меҳнат воситалари, технологиялар ва янги маҳсулотлар ишлаб чиқаришда ишлатиш, меҳнат самарадорлигининг кескин ошиши;
  
• 
  3-босқич, ХХ асрнинг ўрталаридан бошлаб илм-фан ютуқларидансаноат ва ишлаб чиқаришнинг барча соҳаларида фаол қўллаш, илм-фан ютуқларидан янги ғояларни ишлаб чиқиш учун бошқариш босқичи.
  

Иқтисодчи олим Д.Беллнинг қайд этишича, назарий билим инновациялар ва интеллектуал технологияларнинг асосини ташкил этади. Д.Белл инновацион иқтисодиётнинг асосини қуйидаги 3 та фикр билан ифодалайди:

• 
  индустриал иқтисодётдан сервис асосидаги иқтисодиётга ўтиш;
  
• 
  технологик инновацияни ташкил этишда илм-фаннинг ҳал қилувчи аҳамиятга айланиши;
  
• 
  қарорлар қабул қилиш ва таҳлил қилишда янги интеллектуал технологияларнинг асосий воситага айланиши.
  

Лундвал ва Нельсон каби иқтисодчи олимларнинг классик таърифига кўра, “инновация ўзида комплекс жараённи мужжассам этиб, бу жараёнга турли иштирокчиларни, фирмаларни, янги билимларни ишлаб чиқарувчиларни, технологик ва аналитик марказларни бирлаштириб инновацион тизимни ташкил этади
“Билимлар иқтисодиёти” деганда иқтисодий ўсишни тезлаштиришга ва рақобатбардошликни оширишга мўлжалланган билимларни яратиш, тарқатиш ва фойдаланиш имкониятига эга бўлган иқтисодиёт тушунилади. Янги билимлар нафақат юқори ва информацион технологиялар балки, янги услубларни ишлаб чиқаришга қўллаш асосида анъанавий ишлаб чиқариш самрадорлигини оширишни ҳам назарда тутади.