Ma’ruzalar matni 1- ma’ruza: dinshunoslik faniga kirish. Reja

M.Myuller  kabi shaxslar rahbarligida mifologik  maktab vujudga kelgan. Ushbu  maktab vakillari  diniy
e’tiqodlarni qadimgi munajjimlar bajarganlar va afsonalarda ta’riflangan marosimlarni o‘rganishdan paydo
bo‘lgan  deb  hisoblaganlar.   Ammo   maktab  vakillari   rivojlangan  diniy  tizimlarni  tahlil  qilishda   aniq
xulosalar bermaganlar.
Dinning paydo bo‘lishini o‘rganishda o‘sha davrda antropologik maktabning vujudga kelishi
muhim bo‘ldi. Ushbu maktabning vakillaridan biri  L.Feyerbax  (1806–1880) dinni tushuntirishda
uning   yyerdagi     manbalari   va   ildizlarini   izlab   topishga   harakat   qilgan.   Odamlar   din   timsolida
o‘zlarining   tasavvurlari   orqali   vujudga   keltirilgan   obrazlarga   sog‘inadi   deb   diniy   qarashlar   va
hissiyotlar   kishilarda   tug‘ma   mavjudligi   to‘g‘risidagi   ilohiyot   g‘oyasini   tanqid   qilgan.   Uning
vujudga kelishi sabablarini odamlarning ruhiy fiziologik xususiyatlari va qurshab turgan tabiatdan
axtarib topishga harakat qilgan. Mutafakkir diniy e’tiqodning vujudga kelishida salbiy his-tuyg‘ular,
9

ya’ni qo‘rqish, qayg‘u-iztirob kabilar bilan birga shodlik, mehr-oqibat, sevgi, minnatdorlik singari

ijobiy his-tuyg‘ular ham ishtirok etishini qayd etgan.
XIX asrning o‘rtalarida vujudga kelgan marksizm dinni o‘rganishda o‘zgacha yondashuvga
asoslanadi. Unda ijtimoiy shart-sharoitlar va jamiyat rivojlanishi darajasiga alohida e’tibor beriladi.
Marksizm ta’limotiga binoan, individ shaxs sifatida tarixiy shart-sharoitlar ta’sirida shakllanadi.
Shu bois diniy tasavvurlar inson ongida emas, balki tarixiy jarayonlar  ta’sirida  paydo  bo‘ladi.  Din
turlarining  rivojlanishi  ham  o‘z-o‘zidan yuz bermaydi. Ular ijtimoiy shart-sharoitlarning pishib
yetilishi va jamiyatning rivojlanishi ta’sirida o‘zgarib boradi.