|
Яхши дорихона амалиёти (ЯДА)
Дори моддаларни истеъмол қилиш сифатини, самарадорлигини ва хавфсизлигини таъминлаш бўйича учта асосий ЖССТ кодекси: "Яхши лаборатория амалиёти" (GLP), "Яхши клиник амалиёт" (GCP) ва "Яхши саноат амалиёти" (GMP) охирги йилларда янги - "Юқори сифатли фармацевтика амалиёти" (GPP) нинг вақтинчалик номи билан.
Дастлабки учта касбий амалиёт кодекси преклиник ишларга, клиник синовларга ва дори ишлаб чиқариш жараёнига татбиқ этилади ва тарқатиш, биринчи навбатда чакана савдода GPP қоидалари қўлланилади.
Ушбу қоидалар асосида фармацевтлар ҳар бир беморга кўрсатиладиган хизматларнинг сифатини таъминлашга мажбурдирлар.
Асосий унсур - биз хизмат қилганлар фойдасига яхши ишлашни та'минлаш учун дунёдаги касбнинг мажбуриятини бажаришдир.
Ушбу ҳужжат миллий фармацевтика ташкилотларига ёрдам бериш учун мўлжалланган:
• фармацевтларни (фармацевтлар) ўз хизматларининг элементларини ўзгарувчан шароитларга мос равишда ривожлантиришга жалб қилиш;
• асосий ва келгусида фармацевтика таълимининг мувофиқлигини таъминлаш бўйича чоралар кўриш;
• Таълимнинг барча босқичларида мулоқот кўникмаларини ривожлантириш ва такомиллаштиришга алоҳида этибор берилиши керак.
НАПнинг мақсади - дори-дармонлар, бошқа тиббий маҳсулотлар ва тиббий хизматларни тақдим этиш, шунингдек, одамлар ва жамийатни улардан самарали фойдаланишга ёрдам беришдир.
НАП талаблари қуйидагиларни назарда тутади:
• фармацевтга (дорихонага) қаратилган биринчи вазифа, унинг жойлашган жойидан қатий назар, беморнинг фаровонлиги бўлиши керак;
• дорихонанинг асосий фаолийати дори-дармонлар, дори-дармонлар, тегишли маълумот, маслаҳат бериш, шунингдек, доривор моддаларни истеъмол қилиш самарадорлигини назорат қилиш;
• фармацевт фаолиятининг асосий қисми дори воситаларининг рационал ва иқтисодий рецептини ва ундан тўғри фойдаланишни рағбатлантиришдан иборат;
• дорихона хизматининг ҳар бир элементи ҳар бир иштирокчига аниқ ва равон аниқланган шахсга ёналтирилган бўлиши керак.
Ушбу талабларни қондириш учун қуйидагилар зарур:
• иқтисодий омиллар ҳам эътироф этилган бўлса-да, профессионал омиллар дорихона амалиёти мафкурасининг асоси эди;
• Фармацевт дори моддаларни истеъмол қилиш қарорларига ўз ҳиссасини қўшди;
• соғлиқни сақлаш соҳасидаги бошқа мутахассислар билан ўзаро муносабатлар фармакотерапия билан боғлиқ бўлган барча масалаларда ўзаро ишонч ва махфийлик билан ҳамкорлик деб қаралди;
• бошқа фармацевтлар билан алоқалар (фармацевтлар) коллегиал, аниқ эмас;
• аптекачи (фармацевт) керакли тиббиётга эга эди
Ҳар бир бемор ҳақида фармацевтик маълумот;
• фармацевт мустақил, кенг қамровли, ишлатиладиган терапия ва дорилар ҳақида объектив мавжуд ахборотга эга;
• барча фармацевтлар уларнинг ваколатларини сақлаш ва баҳолаш учун шахсан жавобгардир;
• келгусидаги мутахассисларни тайёрлаш бўйича ўқув дастурлари келажакда дорихона амалиётида рўй берайётган ва кутилаётган ўзгаришларни етарлича акс эттирган.
НАП фаолятининг тўртта асосий элементига қуйидагилар киради:
1. Қуйидагилар билан боғлиқ фаолият:
Соғлиқни сақлашни ривожлантириш;
• касалликдан қочиш;
• соғлом турмуш тарзига эришиш.
2. Дори воситаларини ва уларни киритиш учун асбобларни етказиб бериш, улардан фойдаланиш билан боғлиқ фаолият (мумкин
дорихона, тиббиёт муассасаси, уйда машқ қилиш).
3. Ўз-ўзидан даволаниш билан боғлиқ фаолиятлар, шу жумладан доривор моддаларга қарши маслаҳатлар ва зарур ҳолларда доривор моддаларни бериш.
4. Препаратни буюриш ва фойдаланишга таъсир кўрсатиш билан боғлиқ фаолият.
Ушбу 4 асосий элементдан ташқари, НЛП қуйидагиларни таъминлайди:
• бутун аҳоли саломатлигини яхшилаш учун тиббиёт ходимларининг бошқа жамоалари билан алоқаларни ўрнатиш;
• инсон саломатлиги билан боғлиқ дори воситалари ва бошқа маҳсулотларга реклама материалларини профессионал баҳолаш;
• доривор моддалар ва бошқа соғлиқни сақлаш масалалари бўйича тасдиқланган ахборот тарқатиш;
• Дори-дармонларни клиник синовларидан ўтказишнинг барча босқичларида иштирок этиш.
ЯАПнинг 4 та элементи учун зарур бинолар учун миллий стандартлар яратилиши ва профессионал фаолиятга жорий этилиши керак:
• саломатликни мустаҳкамлаш ва касалликнинг олдини олиш;
• дори-дармон ва тиббий маҳсулотларни таъмирлаш ва улардан фойдаланиш (рецептлар, маълумот олиш, махфий сўзлашувлар ва ҳ.к.).
Ҳар бир мамлакат иқтисодий, ижтимоий, маданий ва бошқа омилларнинг фарқига қараб ўз стандартларини қабул қилади. Бой давлатлар одатда дори воситаларининг айланишини тартибга солиш учун самарали қонуний тизимга эга.Кўплаб ривожланаётган мамлакатлар йўқ.
Яхши дорихона амалиёти ва дори моддаларни сотишнинг ахлоқий мезонлари нуқтаи назаридан, халқаро савдода амалга оширилаётган сифатли ва сохта фармацевтик маҳсулотларни сотиш алоҳида этиборга лойиқдир.
Бу Соғлиқни Сақлаш Ассамблеясининг 47.13-сонли (WНО 47.13) Соғлиқни Сақлаш Ташкилотига аъзо давлатларга сохта дорилардан фойдаланишни олдини олишда ёрдам бериш ва ВОЗ тавсияларини яратиш бўйича махсус назорат тадбирларини ишлаб чиқишга ёрдам бериш тўғрисидаги асосий қарори эди.
Шундай қилиб, НАПни беморларни ёки дорихоналарга ташриф буюрувчиларнинг манфаатларига хизмат қиладиган профессионал вазифалар рўйхати сифатида кўриб чиқиш тавсия этилади.
Кўплаб ривожланаётган мамлакатлар йўқ.
Яхши дорихона амалиёти ва доривор моддаларни сотишнинг ахлоқий мезонлари нуқтаи назаридан, халқаро савдода амалга оширилаётган сифатли ва сохта фармацевтик маҳсулотларни сотиш алоҳида этиборга лойиқдир.
Шундай қилиб, НАПни беморларни ёки дорихоналарга ташриф буйурувчиларнинг манфаатларига хизмат қиладиган профессионал вазифалар рўйхати сифатида кўриб чиқиш тавсия этилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
