Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 6-mavzu. Falsafaning metod, konun va kategoriyalari Reja

Alohidalik,  xususiylik  va  umumiylik  borliqdagi  narsa  va  hodisalarning  har  biriga  xos 

alohida,  ma’lum  guruhiga  xos  maxsus  va  hammasiga  xos  umumiy  tomonlari,  xususiyatlari 

hamda ular o‘rtasidagi bog‘anish va aloqadorlikni ifodalaydi. 

Alohida  narsa  va  hodisagagina  xos  bo‘lib,  bu  narsa  va  hodisani  boshqa  narsa  va 

hodisadan  farq  qiluvchi,  takrorlanmaydigan,  individual  belgi  va  xususiyatlar  birligi  alohidalik 

deyiladi.  

Ko‘pchilik narsa va hodisalarga (yoki ularning turlariga hamda tomonlariga) xos bo‘lgan 

o‘zaro  o‘xshash,  bir  xil,  takrorlanuvchi  belgi  va  xususiyatlar  birligini  aks  ettiruvchi  tushuncha 

umumiylik  deb  ataladi.  Umumiylik  borliqdagi  ko‘pchilik  narsa  va  hodisalarga  (yoki  ularning 

tomonlariga)  xos  bo‘lgan  umumiy  belgi  va  xususiyatlarning  fikriy  in’ikosidir.  Umumiylik  bir 

sinf yoki bir turga kirgan narsa va hodisalarni ham ifodalaydi. CHunki borliqda har bir narsa va 

hodisa  boshqa  narsa  va  hodisalar  bilan  albatta,  biror  umumiy  tomonga,  xossaga,  belgi  va 

xususiyatga egadir. 

Narsa va hodisalarga xos maxsus tomonlar, xususiyatlar birligi xususiylik kategoriyasida 

ifodalanadi.  Xususiylik  kategoriyasi  narsa  va  hodisalardagi  alohidalik  va  umumiylik  kabi 

tomonlar  o‘rtasidagi  alohidalikka  nisbatan  umumiy,  umumiylikka  nisbatan  alohida  bo‘lgan 

tomonlar, belgilar, hususiyatlar va aloqadorliklarni ifodalaydi. 

Bir  butun  borliqdagi  hamma  narsa  va  hodisalarga  xos  bo‘lgan  tomonlar,  belgi  va 

xususiyatlar eng umumiylikdir. Eng umumiylik hajm jihatdan boshqa kengaytirib bo‘lmaydigan 

universal  tushunchadir.  Masalan:  Ahmad 



  odam 



  tirik  mavjudot,  nihoyat 



  materiya 



 

borliq. «Borliq» tushunchasi bu erda eng umumiylikdir.