Ma’ruza№1 Informatika va at fanining maqsad va vazifalari. Zamonaviy axborot texnologiyalar haqida umumiy tushuncha. Zamonaviy shaxsiy kompyuterlar va ularning rivojlanishi

Tarmoq xizmati. Internetning zamonaviy xizmati virtual bog'lanishga asoslangan. Masalan, serverdan kliyentgacha xabar o`ndan ortiq har xil kompyuterdan o`tishi mumkin. Bu degan so`z har bir kompyuterda hamma pog'onalardagi vazifalarni bajarish kerak degani emas. Bunda faqat tarmoq pog'onasiga xabar qabul qilingan paytda «ko`tarilishi» va xabar yuborilayotgan paytda fizik pog'onaga «tushishi» kifoyadir. Bu qolatda xabarni uzatish xizmati unga mos «protokol» larga va virtual bog'lanishga asoslangan bo`ladi (1.2 rasm).
Xozirda kompyuterlarni kullashda ko`pgina foydalanuvchilar uchun yagona axborot makonini ta'riflovchi tarmoqlarni tashqil etish muhim axamiyatga ega. Buni butun dunyo kompyuter tarmogi xisoblanmish Internet misolida yakkol kurish mumkin.
Uzatish kanallari orqali o`zaro bog’langan kompyuterlar majmuiga kompyuterlar tarmog’i deyiladi. Bu tarmoq undan foydalanuvchilarni axborot almashuv vositasi va apparat, dastur xamda axborot tarmogi resurslaridan jamoa bo`lib foydalanishni taminlaydi.
Tarmoqlar tasnifi
Kompyuter tarmoqlarini ko`pgina belgilar, xususan xududiy ta'minlanishi jixatidan tasniflash mumkin. Bunga ko`ra global, mintaqaviy va lokal (maxalliy) tarmoqlar farqlanadi.
Global tarmoqlar butun dunyo buyicha tarmoqdan foydalanuvchilarni kamrab oladi va ko`pincha bir-biridan 10-15 ming km uzoklikdagi EHM va aloqa tarmoqlari uzellarini birlashtiruvchi yuldosh orqali aloqa kanallaridan foydalanadi.
Mintaqaviy tarmoqlar uncha katta bo`lmagan mamlakat shaxarlari, viloyatlaridagi foydalanuvchilarni birlashtiradi. Aloqa kanallari sifatida ko`pincha telefon tarmoqlaridan foydalaniladi. Tarmoq uzellari orasidagi masofa 10-1000 km ni tashkil etadi.
EHMning lokal tarmoqlari bir korxona, muassasaning bir yoki bir kancha yakin binolaridagi abonentlarni bog’laydi. Lokal tarmoqlar juda keng tarkalgan, chunki 80-90% axborot o`sha tarmoq atrofida aylanib yuradi. Lokal tarmoqlari xar qanday tizilmaga ega bo`lishi mumkin. Lekin lokal tarmoqlardagi kompyuterlar yukori tezlikka ega yagona axborot uzatish kanali bilan boglangan bo`ladi. Barcha kompyuterlar uchun yagona tezkor axborot uzatish kanalining bo`lishi - lokal tarmoqning ajralib turuvchi xususiyati. Optik kanalda yoruglik o`tkazgich inson soch tolasi qalinligida yasalgan. Bu uta tezkor, ishonchli va qimmat turadigan kabel.
Lokal tarmoqda EHMlar orasidagi masofa uncha katta emas - 10 km gacha, radio kanal aloqasidan foydalanilsa - 20 km. Lokal tarmoqlarda kanallar tashkilot mulki xisoblanadi va bu ulardan foydalanishni osonlashtiradi.