Ma’ruza№1 Informatika va at fanining maqsad va vazifalari. Zamonaviy axborot texnologiyalar haqida umumiy tushuncha. Zamonaviy shaxsiy kompyuterlar va ularning rivojlanishi

Kompyuter viruslarining turlari.
Kompyuter viruslari - foydalanuvchining ixtiyorisiz kompyuterga kirib, u yerda ko`zda tutilmagan har xil o`zgartirishlar qiluvchi va o`z-o`zini ko`paytiruvchi dasturdir.
Kompyuter viruslari zararli kodlar deb nomlanuvchi katta dastur sinflarining bir ko`rinishi bo`lsa-da, lekin ularni bir xil deb bo`lmaydi. "Chuvalchanglar" va "Troya otlari" za­rarli kodlar turkumiga kiradi. Ular kompyuter­da ko`paya olmasligi jiqatidan viruslardan farq qiladi.
"Chuvalchang" dasturi kompyuter tarmoqlari orqali tarqaladi va kompyuterda ko`paymasdan, balki uning o`rniga foydalanuvchi ixtiyorisiz, masalan elektron pochta orqali o`z dasturini yuboradi.
"Troya" dasturlari umuman tarqala olmaydi, kompyuterga yo o`z sohibi yoki undan o`g'rincha foydalanuvchi shaxs tomonidan tushiriladi. Odatda, ular zarur yoki qiziharli ma'lumot yoxud dastur ko`rinishida bo`ladi. Masalan, ular foy­dalanuvchiga elektron pochta orqali xat, fayl ko`rinishida keladi va uni yuklashni so`raydi, fayl yuklanishi bilan dastur kompyuterga ki­radi va foydalanuvchi xoqlamagan har xil xarakatlarni bajaradi. Masalan, kompyuterni zararlab, undagi kerakli ma'lumotlarni o`z muallifiga yuborishi mumkin.
Hozirgacha 60 mingdan ortiq virus ro`yxatga olingan. Ular soni kundan-kun ortib, yangi-yangi turlari aniqlanyapti. Ularni o`ziga xos belgilari asosida: 1) yashash muqiti; 2) operasiyaviy tizimi; 3) algoritmining ishlash xususiyatlari bo`yicha guruqlarga bo`lish mumkin.
Birinchi guruq viruslari uchga: faylli, yuklanuvchi va makroviruslarga bo`linadi.
Eng ko`p tarqalgan dastlabki kompyuter virus­lari faylli viruslardir. Ular operasiyaviy tizim fayllari va kataloglarida joylashgan. Masalan, "overwriting" ("Ustidan yozish") shunday viruslardan bo`lib, ular, kompyuterga tushgandan keyin zararlangan fayl kodi o`rniga o`z kodini yozib, mavjud ma'lumotlarni yo`qotadi. Albatta, bunday holda fayl ishlamaydi va uning ichidagilarni qayta tiklab bo`lmaydi. Ular anchagina soddaligidan o`zini tez oshkor etib qo`yadi.
Yuklanuvchi viruslarning ishlash tarzi operasiyaviy tizim algoritmini ishga tushirishga asoslangan. Bu viruslar disketalarning yoki qattiq disklarning yuklanuvchi sektorini (boot-sektor) - diskning maxsus qismida joylashgan kompyuterning boshlang'ich yuklanuvchi dasturini zararlaydi. Agar yuklanuvchi sektor ma'lumotlarini o`zgartirsa, kompyuter yuklanmasligi mum­kin.
Makroviruslar - kompyuter viruslarining bir turi bo`lib, ular makrotillar yordamida vujudga keladi. Ko`pgina ofis ilovalarida Word, Excel, Access, Power Point, Project, Corel Draw kabi makrotillar mavjud. Makrotillar ofis dasturlarida ish unumini oshirish uchun maxsus dasturlar tuzishda ishlatiladi. So`nggi kunlarda keng tarqalgan viruslar Win95.Shoerec, Win32. And ras, Win95.Nathan, RP, oilasi, 1-Worm.CoolNow, Worm.Valcard, Macro.Excel .Uedasun, Macro.Word.Giggle, Galeocerdo.600, Trivial, oilasi, NewExe kabilardan iborat.