Ma’ruza rejasi 1 Neft beraolishligini oshirishning yangi usullarni qo’llash

Neftni issiq suv bilan siqib chiqarish
- bu usul aksariyat ma`lum bir 
haroratda qatlamda parafin o`tirib qolishi mumkin bo`lgan sharoitda qo`llanadi. 
Bunda albatta qatlamga haydaladigan suvning harorati qatlam haroratidan yuqori 
bo`lishi va o`sha o`tirgan parafinlarni eritib, neftning harakat yo`lini ochishi darkor. 
Bu usulning foydasi bug’ haydaganligidan ancha kam, undan tashqari yaxshi natija 
olish uchun qatlam g’ovakligi hajmidan 3-4 marta ortiq hajmda issiq suv haydash 
lozim bo`ladi. Qatlamda bu usulni tatbiq etish sharoitlari avvalgi usuldagi 
sharoitlarga mos keladi. 
Termokimyoviy usullar
- neftning qatlam sharoitida "yonishi" tufayli paydo 
bo`ladigan qo`shimchа quvvatdan foydalanishga asoslangan.
Bu usulning ikki xil ko`rinishi mavjud.

---

Birinchisi 
"quruq" yonish deb ataladi. Bunda quduq tubiga havo yuborilib, uning 
bag’ridan neft' yoqiladi va havo doimiy ravishda quduqqa yuborib turishi natijasida 
yonish ma`lum yo`nalish bo`yicha bir front bo`ylab davom etaveradi va shunday 
qilib neftni olishi lozim bo`lgan quduqlar tomon harakat bo`laveradi. Buni doimo 
uzluksiz davom ettirish uchun ko`p miqdorda havo haydash lozim bo`ladi. 
Ikkinchi usul
namlik sharoitida yonish deb ataladi. Bunda qatlamga havo bilan 
birga ma`lum nisbatda suv yuboriladi. Bunda yonish jarayoni sodir bo`ladigan 
zonaning oldida issiq suv harakatga keltiriladi. Bu usulda havoning ishlatilish 
miqyosi ham ancha kamayadi hamda issiq suv o`zining yuvuvchanlik vа 
erituvchanlik xususiyatlari bilan jarayoning foydasini oshiradi. Bu usullarning 
samaradorligini oshirish uchun ularning qo`llanishi chuqurligi 1500-2000m dan 
ortmasligi, qatlamning o`tkazuvchanliga 0,1 mkm
2
dan kam bo`lmasligi va 
qo`llanishi lozim bo`lgan qatlamning neftga shimilganlik darajasi 30-35 % dan kam 
bo`lmasligi taqozo etiladi. Neftning qovushqoqligi har qancha bo`lishi mumkin (10-
1000 MPa*s va undan ortiq). 
Qatlamning qalinligi 3-4m dan kam bo`lmasligi lozim, ba`zi 
mutaxassislarning fikricha, o`rtachа o`tkazuvchanlik mavjud bo`lgan sharoitida 
uning qo`llanishi 70-80m gacha muvaffaqiyatli bo`lishi mumkin. Shuni e`tiborga 
olish kerakki yonish tufayli uning ta`sirida oz o`tkazuvchanlikka ega qatlamchalar 
ham undan ta`sirlanishi va yaxshi natijalar berishi mumkin. 
Yonish tufayli 700°C va undan ortiq harorat hosil bo`lishini inobatga olib, uni 
faqat terrigen kollektorlarda qo`llash tavsiya etiladi, chunki karbonatlar bu haroratda 
parchalanish va o`z tuzilishini keskin o`zgartirishi mumkin. Namlik bilan olib 
borilgan yoqishda harorat 400 -500° C va hatto 200-300°C orasida bo`lishi mumkin. 
Bu usulni karbonat tog’ jinslarida qo`llasa bo`ladi. Bu usulni har qanday quduqlar 
joylashishi sharoitida qo`llayverish mumkin, namli yonish sharoitida kattagina 
masofani qamrab olganda, demak har bir quduqqa 16-20 ga to`g’ri kelganda ham 
foydali bo`ladi.