ma’ruza. Oligosaxaridlar va qandlar. Saxaroza, maltoza, sellobioza, laktoza, rafinoza. Ularning xossalari va oziq – ovqat sanatidagi axamiyati

1--glyukopiranoza 4--glyukopiranoza
Sellobiozaning strukturasi ham maltozaning strukturasiga o‘xshash bo‘lib, ular orasidagi bog‘ ham 1-4 glikozid bog‘i bo‘lib, ularning asosiy farqi sellobiozani tashkil qilgan glyukoprinaza betta konfuguratsiyaga ega.
Trisaxaridlar – uch molekula monnoza qoldig‘idan tashkil topgan murakkab qand molekulasidir.
Rafinoza – ko‘pgina o‘simliklar tarkibida uchraydi, u paxta chigiti tarkibida, ko‘p miqdorda qand lavlagisi tarkibida. Qand lavlagisi qancha uzoq saklansa, rafinoza miqdori ortib boradi. Qaytaruvchanlik hususiyati yo‘q. Kislotali muhitda. gidrolizlanganda bir molekula glyukoza, bir molekula fruktoza va bir molekula galaktoza hosil bo‘ladi.
Agarda Saxaroza fermenti ta’sirida gidrolizlanganda bir molekula fruktoza va bir molekula disaxarid melibioza hosil bo‘ladi. Demak, strukturasi - melibioza (1-alfa-galaktopiranoza va 6-alfa-glyukopiranoza) va 2-betta-fruktofuranoza molekulalarining glikozid bog‘i bilan bog‘lanishi hisobiga hosil bo‘ladi.

-galaktopiranoza -glyukopiranoza -fruktofuranoza
Alfa-galaktozidaza fermenti ta’sirida gidrolizlanganda rafinozadan 1 molekula alfa-galaktoza va 1 molekula disaxarid saxaroza hosil bo‘ladi.
Murakkab oqsillar strukturasini tarkibiy qismi bo‘lgan nukliozidlarning (1 molekula azotli asos va 1 molekula pentoza birikmasi) 2 molekula fosfat kislota qoldiqlari qand (glyukoza) molekulasi bilan hosil qilgan birikmalari nukliozid 2 fosfat qand deyiladi (NDFK).
Bu birikmalar oddiy qandlar sintezida ishtirok etadi.
Masalan, uridindifosfatglyukoza (UDFG), unayotgan loviya, bug‘doy, makkajo‘hori, no‘xot urug‘ida va kartoshka poyasida saxarozosintetaza fermenti ishtirokida fruktozaning saxarozaga aylanishini ta’minlaydi:
UDFG + fruktoza --- UDF + saxaroza
SHakarqamish yaproqlarida, bug‘doy murtaklarida aniqlangan sa xarozofosfatsintetaza fermenti ishtirokida UDFG va fruktozo-6-fosfatdan saxarozaning fosforli birikmasi hosil bo‘ladi: