Ma’ruza: O‘lchov tok transformatorlari Umumiy tushunchalar. Tok transformatorlarning konstrukstiyasi

 Tok transformatorlarining tuzilishi 

35 kV li ichki kurilmalar uchun tok transformatorlari quyma epoksid izolyatsiyaga 

ega. 

Birlamchi  chulg‘am  turiga  ko‘ra  g‘altakli  (3  kV      va  undan  kichik  kuchlanishlar 

uchun), bir o‘ramli (15.2-rasm) va ko‘p o‘ramli transformatorlar bo‘ladi. 

Bir  o‘ramli  transformatorlar  600  A  va  undan  yuqori  birlamchi  tokka  mo‘ljallab 

tayyorlanadi; kichik toklarda birlamchi chulg‘amining magnit yurutuvchi kuchi 

1

1

w

I

 talab 

etilaigan klass aniqligida ishlash uchun etarli bo‘lmaydi.  

600 A dan kichik toklarda TPL tipidagi ko‘p o‘ramli transforlar qo‘llanilib, ularning 

birlamchi chulg‘ami soni kerakli magnit yurituvchi kuchga qarab, aniklanadigan bir necha 

o‘ramlardan iborat.  

Katta nominal birlamchi toklar uchun birlamchi chulg‘am vazifasini transformator ichidan 

o‘tuvchi 

shina 

bajaradigan 

tok 

transformatorlari 

qo‘llaniladi. 

Bu 

transformatorlar  magnit  o‘tkazgich  bilan 

ikkilamchi  chulg‘amlari  ustiga  quyilgan 

xalqasimon  epoksidli  blokdan  iborat.  Tok 

o‘tkazuvchi 

shina 

birlamchi 

chulg‘am 

xisoblanadi. 

Izolyatsiyalovchi 

blokka 

ekranlovchi  silumin  xalka  quyilgan  bo‘lib, 

prujina  yordamida  shinaga  elektr  jihatdan 

ulangan. 

Bunday 

tok 

transformatorlariningelektrodinamik 

turg‘unligi 

shina 

konstruksiyasining 

chidamliligi bilan aniqlanadi. 

Nominal  toki  2000—5000  A  bo‘lgan 

10  kV  li  kurilmalarda  o‘tuvchi  shinali  tok 

transformatorlari TPSHL qo‘llaniladi. 

Tashqi  kurilmalar  uchun  TFN  tipidagi 

qog‘oz  -  moy  izolyatsiyali,  chinni  korpusda 

tayanch  tipidagi  tok  transformatorlari  ishlab 

chiqariladi.  Moy  bilan  to‘ldirilgan  ichi  bo‘sh 

chinni  izolyatorlarda  transformatorning  magnit  o‘tkazgichi  bilan  chulg‘amlari 

joylashtirilgan.  

15.2- rasm. TPOL-10 tok transformatori: a – 

chulg’amli magnit o'tkazgichlarning joylashuvi; 

b - tuzilishi; 1 - magnit o'tkazgich; 2 - 

ikkilamchi chulg’am; 3 - maxkamlovi xalqa; 4 - 

birlamchi chulg’am sterjeni. 

---

TFN transformatorlari 0,5 klass chulg‘amli bitta magnit o‘tkazgich rele muhofazasi 

uchun  mo‘ljallangan chulg‘amli ikki uchta  magnit o‘tkazgichga ega. Kuchlanish qancha 

yuqori bo‘lsa, birlamchi chulg‘amni izolyatsiyalash shuncha qiyin, shuning uchun 330 kV 

va undan yuqori kuchlanishlarga kaskad tipidagi tok transformatorlari ishlab chiqariladi. 

Transformatsiyaying ikki kaskadining bo‘lishi (chulg‘amli ikkita o‘zaklar) har bir pog‘ona 

chulg‘amlarining izolyatsiyasini to‘la kuchlanishga hisoblamay, balki uning yarmiga teng 

qilib  tayyorlash  imkonini  beradi.  Transformatorning  har  bir  pog‘onasi  mustaqil 

konstruksiyaga  ega.  Yuqori  pog‘onaning  birlamchi  chulg‘ami  transformatsiya 

koeffitsientini o‘zgartirish uchun ikki seksiyadan  iborat. Ikkilamchi  chulg‘amlar to‘rtta: 

ulardan biri 0,5 klassdagi o‘lchashlar uchun qolgan uchtasi rele muhofazasi uchun. 

Qo‘sh 

transformatsiya 

tok 

transformatorlarining 

konstruksiyasini 

murakkablashtirib, xatosini oshiradi. 

35  kV  va  undan  yuqori  kuchlanishli  kurilmalarda  bakli  o‘chirgichlar  yoki  kuch 

transformatorlarining  o‘tuvchi  vtulkalariga  joylashadigan 

tok  transformatorlari  keng  qo‘llaniladi.  Bunday 

transformatorlarning  birlamchi  chulg‘ami  bo‘lib  vtulka 

sterjeni  hisoblanadi.  Uncha  katta  bo‘lmagan  birlamchi 

toklarda tok transformatorlarining aniqlik klassi 3 yoki 10 

bo‘ladi. 1000—2000 A li birlamchi toklarda 0,5 klassida 

ishlash ham mumkin. 

Tok  transformatorlarining  ikkilamchi  chulg‘ami 

birlamchi  hisoblangan  tokka  muvofiq  transformatsiya 

koeffitsientini  o‘zgartirish  imkonini  beruvchi  otpaykaga 

ega.