Маъруза мавзу: турар-жой биноларига қЎйиладиган асий талаблар

5-МАЪРУЗА

МАВЗУ: ТУРАР-ЖОЙ БИНОЛАРИГА ҚЎЙИЛАДИГАН АСИЙ ТАЛАБЛАР.
Режа:
1) Санитария-гигиена ва физик-техник талаблар.
2) Табиий-иқлим ва бошқа маҳаллий шароитларни ҳисобга олиш.


Таянч иборалар:
Табиий ёритилганлик коэффициенти, инсоляция, товуш изоляцияси, ориентация, микроиқлим, оптимал иссиқлик ва намлик, ҳаво алмаштириш, лифт, аҳлат туширгич.
Ҳар қандай бино қуйидаги асосий талабларга жавоб бериши керак:
Функционал талаблар, яъни бинолар фойдаланиш мақ­садла­ри­га, технологик, санитария-гигиена, табиий-иқлимий шарт-ша­ро­ит­лар­га мувофиқ бўлиши керак.
Функционал талабларга кўра, бино ичидаги хоналарнинг ҳа­ро­рати, намлиги, унинг табиий ва сунъий равишда ёритилиши, товуш ю­тиши ва товушдан ҳимоялаш, шу қаторда бинодан фойдаланиш даврида барча меъёрий шароитлар ва қулайликлар яратилиши керак.
Техник талаблар – бино, иншоотлар ва улардаги конструктив
унсурларнинг мустаҳкамлиги, устуворлиги, турғунлиги, кўпга чи­дам­­лилиги ва оловга бардошлилиги билан боғлиқ бўлган талаблар маж­му­­йидир.
Бутун бино ва унинг куч таъсир этадиган айрим элементлари қуйидаги хусусиятларга эга бўлиши керак:
- мустаҳкамлик - бино ва унинг элементларини ташқи куч (юк) таъсирига етарли даражада чидамли бўлиши;
- турғунлик – горизонтал юк ва кучлар таъсиридан емирилишига қаршилик кўрсата олиши;
- фазовий бикрлик – бино ва унинг элементларига муайян куч таъсир этганда ҳам дастлабки шаклини сақлаб қолиши.
Бинонинг турғунлиги ва фазовий бикрлиги конструктив элементларининг ўзаро пухта бириктирилганлигига тугунлар бирикмаларининг мустаҳкамлигига ва ҳоказоларга боғлиқ.
Каркассиз биноларнинг фазовий бикрлиги қуйидагилардан иборат:
- кўндаланг ички деворлар, шу жумладан, бўйлама ташқи деворларга боғланган зина катаклари деворлари;
- деворларни ўзаро боғловчи ҳамда бинони баландлиги бўйича қаватларга ажратувчи қаватлараро ёпмалар орқали таъминланади.
Каркассиз биноларнинг ички деворлари ва ора ёпмалари бинонинг ичини вертикал ва горизонтал нагрузкаларни қабул қила оладиган фазовий ўзгармас ячейкаларга ажратади. Каркассиз бино етарли даражада турғун ва фазовий бикр бўлади.
Каркасли биноларнинг фазовий бикрлиги қуйидагилар орқали таъминланади:
- бир қаватли биноларнинг ўзгармайдиган геометрик система ҳосил қилувчи кўндаланг рамаларининг биргаликда ишлаши;
- кўп қаватли биноларда ўзгармас геометрик система ҳосил қиладиган ўзаро бириктирилган устунлар, тўсинлар ва ора ёпмаларнинг биргаликда ишлаши;
- каркас устунлари орасига вертикал кашаклар ёки бикрлик деворлари ўрнатиш;
- зина катаклари ва лифт шахталари деворларини каркас конструкцияларига бириктириш;
- қаватлараро ора ёпмаларга (устунлар орасига) бикр плиталар ўрнатиш;
- каркас элементлари орасидаги чок ва тугунларни бир-бирига мустаҳкам бириктириш.
Ярим каркасли биноларнинг фазовий бикрлигини устунларнинг ички томони билан деворларга маҳкам бириктирилган қаватлараро ора ёпмалар таъминлайди.