Маъруза мавзу: Одам органлар системасининг онто

Амфибиялар.
Ҳозирги амфибиялар тангачасиз бўлган, газлар алмаши- 
нувида иштирок этадиган юпқа силлиқ терига эга.
 
Амфибиялар тери эпи- 
телийси кўп қаватли ва ясси бўлиб мугузланувчандир. Унда жуда кўп без- 
лар бўлиб, улар шилиқ модда ва оқсил ишлаб чиқаради. Ана шу безлар тери 
орқали нафас олишни осонлаштиради, терини қуриб қолишдан сақлайди. 
Бундан ташқари бу без маҳсулотларида бактерицид моддалар ҳам бўлади. 
Айрим амфиияларнинг тер безлари, душманларидан уларни ҳимоя қилади- 
ган заҳарли модда-токсин ишлаб чиқарадиган аъзога дифференцирлашган. 
Бутунлай қуруқликда яшашга ўтган 
судралиб юрувчилар
нафас олиш- 
да иштирок этмайдиган, кўруқ терига эгадирлар. Танаси мугуз-шохли қобиқ 
билан қоплангаи бўлиб бу терини шикастланишдан ва қуриб қолишдан
 
сақлайди. Эпидермис аниқ икки қаватдан яъни пастки жадал суръатда 
кўпаювчи ҳужайралар қавати ва юқориги улиб борувчи ҳужайралардан 
иборат. Бундай ҳужайраларда кератогиалин пайдо бўлиб, ядро йўқолади, 
хўжайра яссиланади ва қаттиқ шох
 
тангачаларга айланиб, кейинчалик пуст 
ташлаш кузатилади. Рептилияларнинг айримларида шохсимон тангачалари 
юпқа ва эластик бўлади, бошқаларида улар биргаликда қўшилиб, масалан 
тошбақаларда, танаси орка ва корин томондан суяк ҳамда мугуздан иборат 
мустахкам коса - қалқон ҳосил қилиб танасини копланган бўлади. Замона- 
вий рептилияларда тер безлар бўлмайди. Судралиб юрувчиларни кўпчилиги 
ўсиб бориши давомида, вақти вақти билан ўзларини шохсимон қоплам- 
ларини ташлаб - тўллайди, 
Сут эмизувчиларни
тери қоплами, хилма хил функцияларни бажар- 
ганлиги туфайли, мураккаброқ тузилган бўлади.
 
Сут эмизувчилар териси
:
эпидермис, дерма ва қуйи қаватида тери ости ёғ клетчаткаси-гиподермадан 
иборат. Терининг ранги турли ирқга мансуб одамларда ҳар хил рангда 
бўлади. Терининг кафт ва товон юзаларидан ташқари деярлик ҳамма сатҳи 
юнг билан қопланган. Сут эмизувчи ҳайвонларда тери ҳосилларидан: соч, 
тирноқ, ёғ, сут, тер безлари, ҳид чиқарувчи безлар ва бошқалар ривож- 
ланган. Нисбатан примитив сут эмизувчи-ҳашаротҳурлар, кемирувчи каби- 

---

ларда танасида соч қопламидан ташқари, дум қисмида шохсимон танга- 
чалар ҳам сақланиб қолган бўлади.