Маъруза Мавзу 17. Мусиқа ахборотини идрок этишнинг психологик хусусиятлари

Маъруза
Мавзу 17.
Мусиқа ахборотини идрок этишнинг психологик хусусиятлари
Мавзу режаси:
1. Идрокнинг руҳий жараён сифатидаги моҳияти
2. Мусиқий эшитишнинг генезиси ва тузилиши
3. Рангли эшитиш
4. Мусиқий ва ритмик қобилиятларнинг тузилиши
5. Мусиқага ҳиссий таъсирчанлик
1. Идрокнинг руҳий жараён сифатидаги моҳияти
Идрок образ шаклланишининг мураккаб психофизиологик жараёнидир. Идрок жараёнларида мураккаб аналитик ва синтетик фаолият натижасида интеграл образ шаклланади. Идрокнинг физиологик асоси миянинг рефлектор фаолиятини тақозо этади.
Сўнгги пайтларда катта илмий-тадқиқот булими идрокнинг психологик "воситалари" ни излашга, фаолиятининг маълум жиҳатлари учун масъул бўлган мия минтақаларини излашга бағишланди. Эшитиш идрокини тадқиқ этиш ҳам бундан мустасно эмас. Мусиқий идрок тузилишини таҳлил қилиб, мутахассисларнинг таъкидлашича, миянинг ўнг ва чап ярим шарлари бир хил мусиқий ахборотни қабул қилиб, уни турлича қайта ишлайди. Ўнг ярим шар яшайди ва сезади, чап ярим шар кузатади ва хулоса чиқаради. Материалга аналитик ёндашув билан боғлиқ чап ярим шардаги идрок стратегиялари мусиқанинг жонли танасини товушнинг турли томонларига ажратиш ва айни пайтда уйғунлик ва ритм, тўқималар ва шакл, чизиқ чизиғи ва фрет муносабатларини эшитиш қобилиятини ўз ичига олади. Мураккаб ақлий фаолияциз товуш жараёнида юзага келадиган мусиқий воқеалар йиғиндисини англаб бўлмайди. Ўнг-ярим шар стратегиялари каби битта ҳодисага конкретлик ва эътибор тахмин, улар идрок фрагментаритй мойил, ўхшашликлар билан фикрлаш учун. Бу фазилатлар болаларнинг мусиқий идрокини, мусиқачиларни ва тингловчиларни "образли" идрок тури билан ифодалайди. Ўнг-мия тафаккурининг етакчи операцияси кетма-кет ҳодисаларни яхлит образга таржима қилишдир. Албатта, на ўнг-ярим шар, на чап-ярим шар идрок стратегиялар уларнинг соф шаклда мавжуд, улар тингловчилар айрим гуруҳлар тавсифловчи фақат тенденциялари бор, уларга тегишли тингловчилар кўпчилик орасида бу гуруҳлар ичида ишлаб чиқилган ўз-ўзидан афзалликларини кўрсатади тенденциялари. Адекват идрок ўзининг реал шаклида ҳар иккала стратегияни егаллашни назарда тутади, уларнинг ҳар бири билимли идрокнинг ажралмас қисми ҳисобланади. Шунинг учун талаба билан ишлашда хам стратегияларни ишлаб чиқиш керак.