Ma’ruza matnlari

“lug‘aviy ma’no ifodalay olish” 
mustaqil leksemalar (+) 
nomustaqil leksemalar (0) 
 
Noto‘liq ziddiyatda qaysidir bir a’zo 0 (nol) belgisini olishi kerak. Oldingi 
ziddiyatda mustaqil leksemalar ushbu belgiga ega edi. Bunda endi nomustaqil 
leksemalar  olishi  kerakka  o‘xshaydi.  Yo‘q,  aslida  bunday  emas.  Chunki 
nomustaqil leksema goh lug‘aviy ma’no ifodalash, goh ifodalamaslik xossasiga 
ega emas. Ziddiyatning ikkinchi a’zosi  (+) belgisiga egami? U (ya’ni mustaqil 
leksemalar)  h a m i s h a   «lug‘aviy  ma’no  ifodalay  olish»  belgisiga  ega  bo‘lib, 
boshqa xil vazifada qo‘llana olmaydimi? Yo‘q, u bunday xususiyatga ega emas; 
oldingi  ziddiyatda  ko‘rib  o‘tganimizdek,  mustaqil  leksema  “lug‘aviy  ma’no 
ifodalay  olmaslik”  belgisiga  ega  bo‘la  oladi,  (–)  belgisiga  ham  ega.  Demak, 
keyingi  “ziddiyat”noto‘liq  ziddiyat  emas.  Ziddiyat  lisoniy  birlikning 
mohiyatini,  ya’ni  substansial  tabiatini  o‘zida  aks  ettirmog‘i  lozim.  Aks  holda 
“sun’iy”  ziddiyat  kelib  chiqadi.Boshqa  ziddiyat  kabi  noto‘liq  ziddiyat  ham 
obyektiv va bizning xohish-irodamizga bog‘liq emas. 
Noto‘liq  ziddiyatdagi  kuchli  a’zoning  belgisi  aniq,  shuning  uchun  uning 
imkoniyati  tor,  kuchsiz  a’zoning  belgisi  noaniq,  shuning  uchun  imkoniyati 
keng ekanligini esda tutish lozim.