Ma’ruza matnlari



Download 1,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/234
Sana31.12.2021
Hajmi1,55 Mb.
#255397
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   234
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

 
Mustaqil o‘qish uchun 
 Sistema nima? 
Har qanday sistema quyidagi talablarga javob berishi kerak: 
1) sistema kamida ikki elementdan tashqil topadi
2) bu elementlar orasida aloqa-munosabat (struktura) mavjud bo‘ladi; 
3) sistema elementlari birlashib, yaxlitlikni tashkil qiladi. 
Demak, sistema munosabatlar asosida yaxlitlashgan elementlar majmuidir. 
Sistemaning turlari ko‘p. Ularni umumlashtirib, ikki guruhga bo‘lish mumkin: 
1) abstrakt sistemalar; 
2) muayyan sistemalar. 
Abstrakt  sistema  ongda  mavjud  bo‘ladi.  U  aqliy  faoliyat  natijasida  tiklanadigan  umumiylik 
bo‘lib,  bunday  sistemalar  borliqda  mavjud  bo‘lmaydi.  Masalan,  unlilar  sistemasi,  ruboiylar 
sistemasi, g‘oyalar sistemasi.  
Eslatib  o‘tish  joizki,  borliqda  unlilar,  ruboiylar,  janrlar,  she’rlar  mavjud,  ammo  ular  shu 
nomdagi sistema sifatida mavjud emas. Masalan, ijod mahsuli sifatidagi ruboiylar o‘zaro tarqoq, 
sochilgan, bog‘lanmagan, uzilgan holda yashaydi. Inson tafakkuri ularni bog‘laydi, birlashtiradi – 
natijada abstraksiya mahsuli bo‘lgan mavhum (abstrakt) sistema vujudga keladi.  
Muayyan sistema borliqda mavjud bo‘ladi. Ularni sezgi a’zolari vositasida his etish (ko‘rish, 
o‘qish, eshitish, hidlash va b.) mumkin. Masalan, har qanday she’r, har qanday sintaktik qurilma, 
umuman, borliqdagi har bir narsa muayyan sistemadir.     
Lison – abstrakt, nutq muayyan sistemadir. 
 
 
Ferdinand  de  Sossyur  lison-nutq  munosabatini  shatranj  o‘yini  qoidalari 
asosida tushuntirib berishga harakat qilgan. 
Shaxmat  donalari  va  har  bir  donaning  yurish  qoidasi  ongdagi  lisoniy 
birliklar  va  ularning  birikish  imkoniyatiga  o‘xshaydi.  O‘yinchi  bamisoli 
so‘zlovchi,  shaxmat  o‘yinini  bilishi  esa  so‘zlovchining  nutq  qobiliyatiga 
monand. Donalarning harakatlantirilishini nutqqa qiyoslash mumkin: 

Download 1,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   234




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish