Ma’ruza matni Toshkent – 2014 1-mavzu. Kirish. Mikrobiologiya fanining maqsadi va vazifalari

Bir hujayrali suv o‘tlar kulturasi. Bir hujayrali suvo‘tlar avlodiga mansub va boshqa bir hujayrali suvo‘tlardan diatom va ko‘k yashil suvo‘tlar ksyingi vaqtlarda ko‘p miqdorda Amerika, Yaponiyada o‘stirilmoqda. Ular hosil qilgan biomassada ko‘p miqdorda oqsil, yog‘lar va vitaminlar uchraydi, shuning uchun ular hayvoilar uchun foydali oziq sifatida o‘etiriladi. Masalan, xlorella yoruglik energiyasini 24% o‘zlashtirib, 1 m² yuzada 1 kupda 70 g quruq modda hosil qiladi. 1 gektardan 700 kg dan, Amerika Qo‘shma Shtatlarida 1 m² da 110 kg dan xosil olingan. Uzbekistin Failar akademiyasi mikroblologiya institutiniig olimlari 1 gektar suv yuzasidan 30 tonnaga yaqin quruq xlorella olishga muvaffaq bo‘ldilar.
Xlorella hoeil qiladigan biomassada 50% oqsil va ko‘p miqdorda S vitamin bo‘ladi. Quritilganida esa vitamin miqdori kamaydk. Xlorelladan olingan oqsil bo‘ladi. Agar o‘stirish sharoiti o‘zgartirilsa, unda yog‘ miqdori ortishi mumkin, oziq muxitida azot kam bo‘lsa, xlorella sekin adi, oqsil miqdori kamayadi, yog‘ miqdori esa ko‘payadi. Tajribalarning birida Shl. Pyreniodes normal usulda ochiqlantirilganda, biomassada 88,2% oqsil va 5,2% yog‘ hosil bo‘lgan.
Azot yetishmaganda 7,3% oqsil va 83,2% yog xosil bo‘lgan. Xlorella maxsus ochiq yoki yopiq sistemalarda SO₂ bilan boyitilgan havoda za oziq tuzlari starli bo‘lgan sharoitda o‘stiriladi. Azot manbai sifatida KNO₃ yoki (NH₄)₂SO₄ tuzi beriladi. Ayniqsa mochevina yaxshi o‘g‘it hisoblanadi. Xlorella o‘stirilayotgan hovuzlarda temir tuzlari cho‘kmaga o‘tib qolmasligi va xlorella hujayralarida fotosintez protsessi yaxshn borishi uchun, hovuzlardagi suyuqlik muntazam ravishda aralashtirib turiladi. Xlorella kosmik kemaarda o‘stirilsa, kosmonavtlarni kislorod bilan muntazam ta’minlab turadi.