Ma'ruza matni doc

Эркаклик кўпайиш органлари. Иккита уруғдан, иккита ўруг йўли уруғ 
чиқариш канали, жинсий безлар ва қушилиш органидан иборат. 
Уруғчилик кўпайиш органларига 2 та тухумдан, 2 та тухум йўли, тоқ қин, 
жинсий безлар ва уруғ қабул қилгичдан иборат. 
Ривожланиши. Ҳашоратларни поий эмбрионал тараққиёт даври 3 хилда 
кечади. 
1. Тўғридан-тўғри ривожланиш 
2. Чала ривожланиш 
3. Тула метаморфоз йўли билан ривожланиш 
Тўғридан-тўғри ривожланиш тухумдан чиққан личинкалар ўз ота-
оналарига айнан ўхшаш бўладилар. Улар фақат катталиклари жиҳатидан фарқ 
қилади. 
(Бу энг қадимги ҳашоратлар, бирламчи қанотсизларда учрайди). 
Чана метаморфоз йўли билан ривожланиш – тухумдан чиққан личинкалар 
шакл жиҳатидан ота-оналарига ўхшасаларда, баъзи белгилари қанотларини 
бўлмаслиги, жинсий органларини етилмаганлиги билан фарқ қилади тула 
метаморфоз билан ривожланиш. Тухумдан чиққан личинкалар мутлақо ота-
оналарига ўхшамайди. 
Улар бир неча босқич (тухум, личинка, ғумбок) стадияларидан утгандан 
сунг, етук давр имагога айланадилар. Бундай ривожланиш: қўнғизлар, 
капалаклар, асаларилар. Тут ипак қурти ва бошқаларда кўришимиз мумкин. 
Ҳаёт тарзига кўра ҳашоратлар 2 хил. 
1. Эркин яшрвчи ҳашоратлар 
2. Паразитлик йўли билан ҳаёт кечирувчи ҳашоратлар. 
Инсон ва қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари ҳаётига ҳашоратлар муҳим таъсир 
ўтказишлари, турлари туман касалликларни юқтиришда воситачи бўлишлари 
ёки ўзлари паразитлик қилиб, ҳар хил касалликларни қўзғатишлари мумкин. 
Академик Е.Н.Павловский канала рва ҳашоратлар орқали юқадиган 
касалликларни трансмиссив касалликлар деб атаган. 
Қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ва одамларда доимий паразитлик йўли билан 
ҳаёт кечирувчи ҳашоратларга битлар, бургалар, патхурлар ва жунхурлар 
туркумлари киради. Паразитлик жараёнида бундай ҳашоратлар (бит, бурга) 
инсогна ва ҳайвонларга хавфли юқумли касалликларни юқтириши мумкин. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Айрим 
ҳашоратларининг 
личинкалари 
паразит 
ҳисобланади. 
Личинкаларни паразит ҳашоратларга қорамол тери ости бўкаси, қўй бушлиқ 
(сунаси букаси, отларнинг ошқозон букаси киради.