Ma’ruza fanning predmeti, maqsadi va vazifasi

Arxeologiya yodgorliklari – arxeologik tadqikotlarning ob’ekti bo’lib xizmat qiluvchi, erning usti va ostida saqlanib qolgan qadimgi inshootlar va buyumlar. Arxeologiya yodgorliklari moddiy tarixiy manbalar bo’lib, ularni o’rganish bilan kishilik jamiyatining o’tmishi yoritiladi. Arxeologiya yodgorliklari kishilik tarixining yozma tarixgacha bo’lgan eng qadimgi davrini o’rganishda muhim ahamiyat kasb etadi. Arxeologik davrlar bo’yicha Arxeologiya yodgorliklari quyidagi turlarga bo’linadi: 1) tosh davri yodgorliklari; 2) jez davri yodgorliklari; 3) antik davr yodgorliklari; 4) qadimgi mudofaa inshootlari; 5) qadimgi suv inshootlari; 6) qadimgi mozor-mo’la va o’ralar; 7) qadimgi me’morlik yodgorliklari; 8) qadimgi hujjatlar; 9) o’rta asr shahar va rabotlarning xarobalari; 10) zargarlik buyumlari va qadimgi pullarning xazinasi; 11) qadimgi va o’rta asr pullari, turli arxeologik topilmalar.
Arxeologiya ekspeditsiyalari — moddiy madaniyat yodgorliklarini dala- tadqiqot yo’li bilan o’rganish uchun tashkil qilinadigan ekspeditsiyalar. Ularni i.t. institutlari, oliy o’quv yurtlari, muzeylar va ulkashunoslik to’garaklari tashkil etadi. Ko’pincha, kompleks ravishda tuzilib, tarkibiga arxeologlardan tashqari etnograf,antropolog, geograf, tuproqshunos, biolog, botanik va b. olimlar kiritiladi. Uzoq yillar ishlashga mo’ljallanib, mustaqil ishlaydigan otryad va guruhlardan iborat qilib tuziladi. Har bir ekspeditsiyaning o’ziga xos nizomi, ilmiy kengashi, maxsus bazasi buladi.
Yozma manbalar – inson tomonidan yozib qoldirilgan barcha manbalar.
Inson tomonidan yaratilgan manbalar: mehnat qurollari, qurol- aslahalar, kulolchilik buyumlari, san’at va zeb-ziynat buyumlari, qoyatosh rasmlari, yozma manbalar va h.k. Yozma manbalarni o’rganish bilan asosan tarixchilar shug’ullansalarda, arxeologlar kishilik o’tmishini o’rganishda moddiy manbalar bilan birgalikda yozma manbalarga ham tayanib ish ko’radilar.
Moddiy ashyoviy manbalar - o’tmishda inson qo’li bilan bunyod etilgan tarixiy jarayon izlarini o’zida aks ettiruvchi va kishilik jamiyati tarixini o’rganish imkonini beruvchi, hozirgi kungacha saqlangan har qanday osori atiqalar moddiy ashyoviy manbalardir.