Ma’ruza 9 9-mavzu. Statik aniq yassi fermalarni qo‘ZG‘almas yuklarga hisoblash

---

Ma’ruza 9 
 
 
 9-mavzu. STATIK ANIQ YASSI FERMALARNI 
QO‘ZG‘ALMAS YUKLARGA HISOBLASH 
 
Reja: 
 
1. Fermalarni qo‘zg‘almas yuklar ta’siriga hisoblash. 
 
Tayanch iboralar:
ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlar 
aniklash usullari: tugun qirqish usuli, to‘liq kesim usuli, 
ko‘shma kesim usuli, sterjenlarni almashtirish usuli, yopiq 
kontur usuli , grafik usul.

---

3. Fermalarni qo‘zg‘almas yuklar ta’siriga hisoblash. 
 
Fermalarni tashqi yuklar ta’siriga hisoblash deganda, uning 
sterjenlaridagi zo‘riqishlarni aniqlash tushuniladi. Buning uchun, 
avvalo, ferma tayanch reaksiyalari muvozanat tenglamalari yordamida 
aniqlanadi. So‘ngra, ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlar hisoblanadi. 
Ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlar asosan quyidagi usullar yordamida 
aniqlanadi:
1.
 
Tugun qirqish usuli. 
2.
 
To‘liq kesim usuli. 
3.
 
Qo‘shma kesim usuli.
4.
 
Sterjenlarni almashtirish usuli.
5.
 
Yopiq kontur usuli. 
6.
 
Grafik usul.
Ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlarni aniklashni xar bir usulini 
alohida-alohida misollarda ko‘rib chiqamiz. 

---

1. Tugun qirqish usuli
. Bu usulda ferma tugunlari fikran ketma-ket 
qirqib ajratib olinib, uning muvozanati qaraladi. CHunki har bir ajratib 
olingan tugunlarda bir nuqtada kesishuvchi zo‘riqish kuchlar sistemasi 
mavjud. Bu holda sterjenlardagi zo‘riqishlarni aniqlash chog‘i har bir 
tugun uchun ikkita muvozanat tenglamasini tuzish mumkin: 

X = 0;

U = 0 . 
Bu tenglamalarni tuzish 2 ta sterjen tutashgan ixtiyoriy tugundan 
boshlanadi va undagi noma’lum zo‘riqishlar topiladi. So‘ngra noma’lum 
zo‘riqishlari ikkitadan ortiq bo‘lmagan tugunlar qirqib olinib, muvozanat 
tenglamalarini tuzish bilan fermaning boshqa sterjenlaridagi zo‘riqishlar 
aniqlanadi.

---