Ma’ruza №6. 6-mavzu. Turar joy xududi va jamoat markazini tashkil etish

Binolarni guruhlashning eng oddiy misollari.


Perimetral qurilmalar bilan chegaralangan ichki fazoviy muhitga ega bo’lgan yopiq hajmiy-fazoviy majmualar.


Turar-joy tumani va kichik tumanda transport xizmati.
Transport infrastrukturasi.
Shahar transportining bemalol ishlashi uchun yordamchi inshootlar va qurilmalari turli xizmatlarining rivojlangan tarmog’i kerak. Ommaviy yo’lovchi transporti uchun yo’l kontakt tarmog’idan tashqarii bularga: depo, avtopark, remzavod va ta’mirlash ustaxonalari kiradi. Ommaviy transport: yo’llarida dispetcherlik punktlari, yakunlovchi punktlar, tayanch podstantsiyalar quriladi. Bularning barchasi sanoat va kommunal qismlarda joylashtiriladi.
Individual transport uchun benzokolonkalar, texnik xizmat ko’rsatish stantsiyalari, diagnostik punktlari, GAI postlari zarur bo’ladi.
Magistrallararo hududda transport.
Transport xizmat ko’rsatishning talablari hududning funktsional vazifasi orqali aniqlanadi.
Sanoat va kommunal qismlariga xizmat ko’rsatish hudud talablari asosida amalga oshiriladi. Kichik tumanlarda hohlagan binoga kirishni, magistral ko’chalarga chiqishni (chorrahadan 100 m) ta’minlash, doimiy saqlash uchun garajlar, avtomobillarni vaqtinchalik saqlashga to’xtash joylari ajratiladi.
Xavfsizlikni ta’minlashga quyidagilar orqali erishiladi:

• 
  har tomondan ochiq o’tish joylarini chegaralash;
  
• 
  piyoda va transport yo’llarini ajratish.
  

Transport sxemasi oddiy va tushunarli bo’lishi lozim. QMQda transport loyihalashning qoidasi berilgan, xususan kirish joylarining eni 3,5-5,5, agar 3,5 m bo’lib, 300 m dan oshiq uzunlikda har 100 m da bo’lsa, 6x15 m maydonchalar tashkil etiladi. 150 km uzunlikdagi,berk ko’chalar radius-10 m burilish bilan tugatiladi. Ularning eni 5,5 m. Binolar devorigacha masofa 5 m ortiqroq. 9 qavatli binolar eni 3,5 m li yo’l bilan o’raladi, devorgacha oralig’i 8 m dan ortiq. Seysmik zonalarda 8-12 m.
Burilish radiusi 5 m. Kichik tumanlarning barcha nuqtalaridan ommaviy yo’lovchi transportida bekatlarigacha bo’lgan masofa 400 m. Bekatlar asosan chorrahalarda joylashadi, oralig’i 300-500 m. ommaviy yo’lovchi transportida bekatlarida, Ayniqsa metro bekatlari yaqinida qurilishni zichlashtirish lozim.
Yo’lovchi transporti. Yo’lovchilarni tashish ommaviy yo’lovchi, individual va korxona transportidan ommaviy yo’lovchi transportida 86 % yo’lovchi tashishni bajaradi. Yo’lovchi oqimi transport tarmog’i qirqimida, vaqt oralig’ida tashiladigan yo’lovchilar sonidir. Bekatlardagi yo’lovchi aylanishi chiqayotgan va tushayotgan yo’lovchilar sonidir.
Tashish qobiliyati berilgan turdagi bir yo’nalishda tashishi mumkin bo’lgan me’yoriy sig’im - yo’lning 1 m² 3 ta odam to’g’ri kelgandagi vagondagi yo’lovchilar soni. Zo’riqqan, sig’im - m² ga 5 ta odam to’g’ri keladi. Yurish tezligi - amaliy jihatdan yo’lovchilar harakati tezligi. Ekspluatatsion tezlik - transportni oxirgi punktlarida to’xtab turishini hisobga olgandagi o’rtacha harakat tezligi. Ommaviy yo’lovchi transport tarmoqlari yo’lovchi oqimlarini maksimal darajaga etganda ertalab va kechqurungi tig’iz vaqtida hisoblanadi.