Ma’ruza №36 Shaxtali pechlarning asosiy tasnifi, issiqlik massalamashuv jarayonlari, ishlash printsipi Tayanch iboralar

2. Shaxtali pechlar 
Misli, nikelli va qo‘rg‘oshinli ruda va konsentralarni eritish uchun shaxtali pechlarning 
tuzilishi 36.1-36.2 – rasmlarda ko‘rsatilgan. 
Pech leshadi po‘lat va cho‘yan plitalardan iborat bo‘lib, ichkarisidan magnezitli yoki 
xrommagnezitli g‘ishtlar bilan futerovkalangan. 

---

Ichki gorn pech shaxtasining pastki qismida joylashgan va odatda tashqi tarafi kessonlar va 
metallik plitalar bilan o‘ralgan magnezitli kladkadan iborat bo‘ladi. 
Pech shaxtasi alohida suv bilan sovitiluvchi kessonlardan yig‘iladi va ular boltlar 
yordamida bir-biriga ibir joyda ushlab turuvchi maxsus mustahkamlagich bilan bitta bubut 
holatda ulanadi. Kessonlarning pastki qismida pechga havo uzatish uchun furma tirqishlari 
mavjud. 
Koloshnik ustidagi qurilma maxsus ustun va balkalarga mustahkamlangan metallik 
karkasni shamotli g‘isht bilan terilgan.yu shaxtali pech bilan bog‘liq bo‘lmagan qurilmadan 
iborat. Koloshnikli shater yuqori qismiga gaz chiqaruvchi quvurlar tutashgan. Ba’zan koloshnik 
ustidagi qurilma suvli yoki havo bilan sovitiluvchi hech qanday futerovkasiz metalldan bo‘lishi 
mumkin. 
Shaxtali pechlar kessonlarini mustahkamlash qurilmasi pechni belbog‘ ko‘rinishida o‘rab 
olgan ko‘ndalang balkalarga tiralgan rasporli balkalardan yoki aylanali havo quvuridan iborat. 
Suv uzatish tizimi har bir kessonga tarmoqlab keltirilgan suv quvuri bilan hamda pech 
kessonlar patrubkalaridan qaytib chiqqan issiq suvni ochiq jeloblar bilan ifodalanadi. 
Havo uzatish quvuri tizimi aylanali havo quvurlari orqali har bir furmaga havo 
keltiruvchi ko‘p sonli furmalar quvurlaridan iborat. Furmalar shaxta balandligi bo‘ylab 
joylashgan bir yoki ikkita gorizontal qatordan iborat. 
Shixta pechga odatda koloshnikli shater uzun devorlari oynasi orqali yuklanadi va faqat 
mis-oltingugurtli eritish pechlarida yuklash uchun konusli voronkalar qo‘llanilib, bunda 
koloshnikli qurilmani germetikligni ta’minlanadi. Koloshnikning germetikligi saqlash 
oksidlangan nikelli rudalarni qayta ishlovchi shaxtali pechda ham ko‘zda tutilgan.
36.1-rasm. Misli va misnikelli ruda va konsentratlarni yarimpiritli eritish uchun shaxtali 
pech 

---

Eritish mahsulotlari ichki gornda joylashgan devorlardagi teshik orqali chiqariladi, 
qo‘rg‘oshin erituvchi pechlarda verkbley sifon orqali ichki gorndan chiqariladi.
 
Shteyn va shlak ajratish uchun hizmat qiluvchi oldingi gorn dumaloq yoki oval shakldagi 
vanna ko‘rinishida bo‘lib, magnezitli va shamotli g‘ishlar bilan futerovkalangan va tashqi 
tomondan temir kojux va balkalar bilan mustahkamlangan. 
Nazorat uchun savollar: 
1. Shaxtali pechlardagi eritish jarayonlari. 
2. Shaxtali pechlarning tuzilishi va ishlash prinsipi 
36.2-rasm. Mis-oltingugurtli eritish uchun germetik koloshnikli shaxtali pech: 
а – koʻndalang kesim; b – yon tomondan koʻrinishi