Маъруза №2 Мавзу: жисмоний тарбиянинг умумпедагогик воситалари ва услублари режа

 
Идрок қилишнинг кўргазмали услублари 
Ушбу гуруҳ услублари ўрганиладиган ҳаракатни кўриб ва эшитиб 
идрок этилишини таъминлайди. Ҳаракатлар ритмини, тезлик даражасини 
кўриш, баъзан эшитиш ҳам шуғулланувчиларда ҳаракатлар тўғрисида кўпроқ 

---

ва ҳар томонлама тасаввур туғдирадики, келгусида уларни қайта тиклаш 
учун тахминий асосни кенгайтиради. 
Идрок этишнинг кўргазмали тамойилини сингдиришда кўргазмали 
услублар асосийдир (аммо ягона эмас). Уларнинг ёрдами билан ўқувчи 
ўрганиладиган ҳаракат образини шакллантиришда жонли мушоҳада қилиш 
имкониятини қўлга киритади. Айни пайтда шуни ҳисобга олиш керакки, бир 
хил одамларда кўриб идрок этиш, бошқаларида эшитиб идрок этиш яхшироқ 
ривожланган. 
Ўқитувчи 
таълимда 
услублар 
қўлланишини 
индивидуаллаштириш имкониятини ва анализаторнинг етакчи ролини 
назарда тутиши керак. Гуруҳли ўргатиш вақтида идрок этишнинг барча 
кўргазмали услубларидан фойдаланиш зарур. 
Услубларнинг яхши натижа бериши кўпинча ўқувчиларнинг ёшига 
мувофиқлигини кўрсатади. Айниқса, бу услублар болалар билан ишлаш 
вақтида катта аҳамиятга эга. Уларда жонли мисолларни кузатишга интилиш, 
тақлид қилиш қобилияти кучли ривожланган. Шу билан бирга, ҳар хил 
ёшдаги болаларда бу бир хил эмас. Масалан, кичик ёшдагиларда 
сезги
идроки кучли ривожланган. 
Идрок этишнинг кўргазмали услубларидан фойдаланиш таълимнинг 
босқичларига боғлиқ. Дастлабки босқичларда улардан хийла тез-тез 
фойдаланилади. Мукаммаллаштириш босқичида улардан юзага келган 
хатоларни тўғрилаш учун фойдаланадилар. 
Барча қайд этилган таълим услублари кўргазмали идрок қилинадиган 
ҳаракатни ўқувчиларга фақат тушунарли қилиб етказилганида ва уларни 
фаолликка йўналтирган тақдирдагина таъсирчандир. Акс ҳолда бу услублар 
эрмакли тасвирга, ўқувчилар эса пассив мушоҳадачиларга айланиб 
қоладилар. Натижада болалар ҳаракатни таҳлил қилишни ўргана олмайдилар 
ва фақат эътиборни ташқи томонга қаратадиган бўладиларки, уларнинг 
руҳий жараёнлари фаоллиги пасаяди, мулоҳаза эса бир ёқлама бўлиб 
қолади.