Маъруза №2 Мавзу: жисмоний тарбиянинг умумпедагогик воситалари ва услублари режа

Ҳаракатни кўрсатиш 
 
Ўқитувчининг (ёки ўқитувчи топшириғи билан ўқувчиларнинг) 
ҳаракатни кўрсатиши таълимнинг энг ўзига хос услубларидандир. Таълим 
асосида кўрсатиш ёрдами билан тақлид қилиш ётади. Ўқувчининг онгли 
тақлид қилишга тайёрлиги ҳаракатларнинг бир неча омиллари билан 
аниқланади 
1) кўрилган ҳаракатни таҳлил қила билиш қобилияти; 
2) боланинг руҳий-физиологик ривожланиши мувофиқлиги билан қайта 
тикланадиган машқнинг мураккаблиги оптимал бўлиши керак; 

---

3) тақлид қилинадиган ҳаракатлар тўғрисида ўқувчининг билим 
даражаси билан тўлалигини тасаввур қилиш; 
4) тақлид қилиш учун ўз-ўзини назорат қилиш ва ўз вақтида сифатли 
назоратнинг мавжудлиги. 
Жисмоний машқни кўрсатишга баъзи бир услубий талаблар: 
1. Кўрсатиш ҳар доим сўздан фойдаланиш услуби билан мос келмоғи 
керак. 
Кўрсатиш ва сўзнинг нисбати мазмуни бўйича, вақтлар бўйича 
тақсимланиши ва қўлланиш тезлиги таълимнинг аниқ таркиб топган 
вазифалари ва педагогик вазифалар билан белгиланиши керак. 
2. Кўрсатишнинг мазмуни таълимнинг вазифаларига мувофиқ бўлиши 
мажбурийдир: 
а) биринчи кўрсатиш, одатдагидек, жисмоний машқ бажарилишининг 
стандарт техникаси тўғрисида яхлит тасаввур бериши керак. У қайта тиклаш 
учун ўқувчиларга осон бўлиш даражасида амалга оширилади; 
б) агар ҳаракатни қандай эгаллаш мумкинлигини кўрсатиш талаб 
қилинса, у ҳолда кўрсатишда кўникманинг юқори даражасини ифодаловчи 
индивидуаллаштиришнинг техник бажарилишини акс эттириш керак; 
в) қачон кучланиш берилишини таъкидлаш ва айрим ҳаракатларга 
ўқувчилар диққатини жалб қилмоқ зарур, кўрсатишда айнан ана шу лаҳзалар 
таъкидланади; кўпроқ кўргазмалилик учун баъзан ўрганиланаётган 
ҳаракатнинг 
фақат 
қисмини 
кўрсатадилар, 
ҳаракатнинг 
тезлиги 
камайтирилади, танаффус қилинади. 
3. Кўрсатиш вақтида ўқитувчининг эмоционал ҳолатида ўқувчилар 
тақлид қилишга интилишларини ҳисобга олиш керак. Бундан ўқувчиларнинг 
билиш фаоллигини ошириш учун фойдаланиш зарур. 
4. Ойнали кўрсатиш фақат оддий, асосан, умумривожлантирувчи 
жисмоний машқлардан фойдаланилган вақтда мақсадга мувофиқдир.