Ma'ruza №2 Gidrostatika Reja

PASKAL QONUNI. GIDROSTATIK MASHINALAR
Yopiq idishdagi suyuqlikka tashkaridan berilgan bosim suyuqlikning xamma nuqtalariga bir xil miqdorda (o’zgarishsiz) tarqaladi. Gidrostatik mashinalar yuqoridagi Paskal qonuni bo’yicha ishlaydi. Bu gidrostatik mashinalarga gidropress, domkratlar gidrokutargichlar, gidroakkumulyatorlar, xajmiy gidroyuritmalar va xokazolar





5-rasm. Gidravlik press
TEKIS SIRTGA TA’SIR QILUVCHI BOSIM

Gidrostatikaning asosiy tenglamasiga asosan

R=R₀+h

Idish turbiga ta’sir qilayotgan bosim kuchi R=hS

Barcha idishlarda suyuqlik turbiga bo’lgan bosim kuchi idishning shakli va bosim hosil qilgan suyuqlikning miqdordan kat’iy nazar teng bo’ladi.

b) Suyuqlikning qiya sirtga bosimi

6-rasm. Suyuqlikning qiya sirtga ta’siri

Gidrostatikaning asosiy tenglamasidan differentsial formulasi

dR=(h+R₀)dS


h=Ysin

agar h=ysin ekanligini xisobga olsak:

R_s=sin udS+ r₀ dS

bu yerda udS - sirtning Ox o’qiga nisbatan statik momenti.

udS=Su_o.m

U_omsind=h_om

Demak R_s=S(h_o.m+r₀)

Agar to’liq bosim kuchini atmosfera bosimi va chegirma bosimdan iborat desak R_s=R_u+R_a, R_u=γh_omS, P_a=P₀S
v) Bosim markazini topish

7-rasm. Bosim epyurasi

Chegirma bosim teng ta’sir etuvchisining qo’yilish nuqtasi bosim markazi deyiladi. Bosim markazining koordinatasi U_b.m deb sirtga ta’sir qilayotgan momentni aniqlaymiz.

Ru_s= dRy= hdS  u

Rasmdan h_o.m=u_o.msin, h=y  sin

S  u_o.mu_b.m u²dS=I_x

bu yerda I_x = u²dS - qurilayotgan sirtning Ox o’kka nisbatan inertsiya momenti. U holda bosim markazini topamiz:

u_b.m
Inertsiya momentini quyidagicha ifodalash mumkin:
I_x=I_o.m+Su²_o.m
bu yerda 1_o.m - qurilayotgan yuzaning uning og’irlik markazidan o’tuvchi o’qqa nisbatan inertsiya momenti.

8-rasm. Bosim kuchini teng ta’sirini topish