Маъруза 17. Планетар узатмалар ва уларнинг ҳисоблашдаги хусусиятлар. Новиков илашмали

Маъруза - 17. Планетар узатмалар ва уларнинг ҳисоблашдаги хусусиятлар. Новиков илашмали узатмалар тўғрисида қисқача
маълумотлар
Режа.

1. 
   Планетар узатмаларни хисоблашнинг ўзига хослиги.
   
2. 
   Новиков илашмали узатмалар тўғрисида қисқача маълумотлар.
   
3. 
   Айқаш ўқли винтавий ва гипоид узатмалар хусусида маълумотлар.
   

Тушунчалар ва таянч иборалар. Планетар узатма, марказий гилдирак, етаклагич, сателлит, кинематик имконият; тўхтатиш усули, ўқдошлик шар- ти, қўшничилик шарти, тулқинсимон харакат, тўлқин генератори, бикр гилдирак, эластик гилдирак, гипоид узатма, винтавий узатма, Новиков илашмаси, доиравий тиш, ботиқ; профил, қавариқ; профил.


Дарс мақсади:

Планетар ва Новиков узатмалари тўгрисида умумий маълумотлар билан танишиш, уларни узатмаларда қўллашда хисоблашнинг ўзига хосликларини ўрганиш.

Планетар узатмаларни хисоблашнинг ўзига хослиги.


Таснифи ва қўлланиши. Таркибида қўзғалувчан ўқли ғилдираклари бор узатмалар планетар деб аталади (17.1 -шакл). Планетар узатма ташқи тишли марказий ғилдирак а, ички тишли марказий ғилдирак b, етаклагич h ва сателлитлардан тузилади. Сателлитлар ўз ўқи ва ўқи билан бирга марказий ғилдирак атрофида айланади, яъни уларнинг харакати планеталар харакатига ўхшаш булади. Шу сабабли улар планетар узатмалар деб аталади. Агар планетар узатмада b ғилдирак қўзғалмас бўлса (17.1- расм, b ), харакат а дан h га ёки h дан а га узатилади; қўзғалмас водило(етаклигич)h (17.1 – расм, d) бўлса, харакат а дан b га ёки b дан а га узатилади. Агар ҳамма звенолар эркин бўлса бир харакатни иккига ажратиш ёки икки харакатни биттага бирлаштириш мумкин, масалан b дан а ва h га; а ва h дан b га ва ш. к. Бу холда узатма дифференциал узатма дейилади.
Кенг кинематик имкониятлари планетар узатмаларнинг энг муҳим афзалликлари