Ma’ruza №12 qo'shma gap va uning turlari

1. Shuni sezdimki, oila a'zolari bir-biri bilan juda ittifoq ekan. 2. Kim oldin musht ko'tarsa, u ojiz bo'ladi. (Maqol)
2-topshiriq. Ergash gapni bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshi o'rniga qo'yib qo'shma gapni sodda gapga aylantiring.
Bilib oling. Tarkibida ko'rsatish olmoshi mavjud bolgan ergashgan qo'shma gaplar tegishli sodda gaplar bilan ma'nodosh bo'la oladi. Ergash gapni bosh gap tarkibida tegishli ko'rsatish olmoshi bilan ifodalangan gap bolagi o'rniga qo'yish orqali sodda gapga aylantirish mumkin. Masalan: 1. Kim ko'p o'qisa, u ko'p biladi. // Ko'p o'qigan ko'p biladi. 2. Shuni bilingki, kengga keng, torga tor dunyo.// Dunyoning kengga keng, torga torligini bilib oling.
Ergash gapni bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshi o'rniga qo'yib, qo'shma gapni sodda gapga aylantiring.
1. Siz kimga ishonch bildirsangiz, men uni sherik qilib olishim mumkin. (R.Fayziy) 2. Shunga xursandmizki, bolalar o'z yo'lini topib ketishdi. (Y.Sulaymon) 3. Kim ko'p bilsa, u kamgap bo'ladi. (Shuhrat) 4. Tilagimiz shuki, hammangiz el xizmatiga kamarbasta farzandlar bo'linglar. (Q.Kenja)
5. Shuni bilingki, dunyoda tinchlikdan ulug'roq ne'mat yo'q. 6. Kimki mustaqil fikr yuritmasa, uni boshqalar oson egib oladi. 7. Shunga ishonch hosil qildimki, ko'p uxlagan oz yashaydi 8. Kimki tinch yashashni istasa, pastkash odam bilan hech qachon do'stlashmaydi. 9. Badanda nimaiki quvvat bo'lsa, u tozalik va pokizalikdandir. 10. Haqiqat shunday jonki, pardoz uning husnini buzadi. (A.Qahhor)
11. Yozuvchining mahorati shundaki, butun bahorni atigi chigitdek keladigan g'o'ra ichiga qamab bera biladi. (A.Qahhor) 12. Kimki qanoat qilsa, uning yaxshi-yomon bilan ishi bo'lmaydi. (A. Qayumov)
13. Kim alam chekmabdi umrida bir bor, U meni anglamas, anglamas aslo. (A.Oripov) 14. Maslahatim shulki, bugun o'zga bir go'shaga chekining! (Oybek) 15. Saxiylikni odat qilgan bo'lsa kim, Qo'lidan davlati ketmasin uning. (E. Vohidov)

KESIM ERGASH GAPLI QO'SHMA GAPLAR

1-topshiriq. □ ←○ qolipi asosida qo'shma gap tuzing.

shuki,

2-topshiriq. Bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshining qanday gap bo'lagi vazifasida kelayotganini aniqlang. Ergash gapni bosh gapga bog'lovchi vositani toping.