Ma’ruza №12 qo'shma gap va uning turlari

1. Bir kishi ariq ochadi, ming kishi suv ichadi.
2. Bir kishi ariq ochadi va ming kishi suv ichadi.
3. Bir kishi ariq ochsa, ming kishi suv ichadi.
2-topshiriq. Berilgan gaplarning turlarini ayting. Ular o'zaro qanday farqlanayotganini izohlang.
1 . Yurt tinch - sen tinch.
2. Yurt tinch, shuning uchun sen tinch.
3. Yurt tinch-u, sen tinch.


Bilib oling. Zidlik, sabab, shart, payt munosabatlari bog'lovchisiz, bog'langan va ergash gapli qo'shma gaplar bilan ham ifodalanishi mumkin. Shunga ko'ra ular bir-biriga ma'nodosh bo'la oladi.
Bog'lovchisiz qo'shma gaplarni bog'langan va ergashgan qo'shma gapga aylantiring.
1. Qor yog'di - don yog'di. (Maqol) 2. Sir ko'p olam qa'rida, Mo'jizaga kon olam. (Usmon Azim) 3. Ayrilganni ayiq yer, Bo'linganni bo'ri yer. (Maqol) 4. Yurgan daryo - o'tirgan bo'yra. (Maqol)
N a m u n a: Qor yog'di - don yog'di. // Qor yog'di, go'yo don yog'di. // Qor yog'di-yu don yog'di.

Gaplarni o'qing, bog'lovchisiz qo'shma gaplarni bog'langan va ergashgan qo'shma gaplarga aylantiring.

1. Ilmsiz iliksiz so'ngak kabi bo'shdir, iliksiz so'ngakka qo'l urilmaydi. 2.Bilim bilan kishining martabasi oshadi, ilmsizlik kishini tubanlashtiradi. 3.Xalqning yetugi saxiy kishidir, saxiylik kishiga sharaf keltiradi. 4.Saxovatsiz kishi mevasiz daraxtdir, mevasiz daraxtdan ortiq naf kutma. Og'iz va tilning bezagi to'g'ri so'zdir, to'g'ri so'z-la tilingni beza. (A.Yugnakiy)
N a m u n a: Saxovatsiz kishi mevasiz daraxtdir, shuning uchun mevasiz daraxtdan ortiq naf kutma.

Mazmuni o’zaro yaqin,lekin har xil bog’lovchi vositalar bilan bog’langan qo’shma gaplar tuzing. Ular orasidagi farqni izohlang.

N a m u n a : 1. Eshik ochildi, xonaga rassom kirib keldi.

2. Eshik ochildi va xonaga rassom kirib keldi.