Ma’ruza №11 gapning uyushiq bo‘laklari

Namuna: U hayajon bilan (ot), tez-tez (ravish), bo'g'ilib (ravishdosh) so'zlar edi.

1. U hayajon bilan... tez-tez ... bo'g'ilib so'zlar edi. (A.Q.) 2. Saida ... afsuslanib ... kuyib ... kulib gapirib berdi. (A.Q.) 3. Ufqqa tutashib ketgan polizlar ... tokzorlar ... qizg'ish ... qahrabo rangda tovlanadi. (P.Q.) 4. Podsho ... kulib ... jiddiy... o'y bilan quloq soldi. (O.)

UYUSHIQ TO’LDIRUVCHI

Bilib oling. Gapdagi ikki va undan ortiq to'ldiruvchi bir xil ma'noni (shaxs yoki narsani) bildirib, bir xil shaklda (kelishik shaklida yoki ko'makchi bilan) kelsa va sanash ohangiga ega bo'lsa, bular uyushiq to'ldiruvchilardir: Taram-taram olmalarni, asl nashvatilarni, po'sti yupqa luchchak shaftolilarni, quymoqqa o'xshash anjirlarni aytmaysizmi, bay-bay. (O.)

Har xil ma'noni bildirgan, turli shakllarda kelgan to'ldiruvchilar uyushiq hisoblanavermaydi. Masalan, Bu daftarni senga oldim gapidagi daftarni va senga to'ldiruvchilari uyushmagan. Chunki ularning biri (daftarni) narsa-buyum ma'nosini, ikkinchisi (senga) atalganlik ma'nosini ifodalaydi.

UYUSHIQ ANIQLOVCHI
Bilib oling. Narsa-buyumlarning bir turdagi belgilari (yo rang-tusini, yo maza-ta'mini, yo son-miqdorini va hokazo)ni bildirgan birdan ortiq aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar hisoblanadi: Bog'imizda oq, qizil, pushti gullar qiyg'os ochilib yotibdi.

Shuningdek, bir narsa-buyumning turli belgilarini bildirgan birdan ortiq sifatlovchilar ham uyushiq aniqlovchilar sanaladi: Chaqaloq kichkina, oppoq va dumaloq qo'llarini cho'zib, menga talpinar edi. (Y.Sh.)

Uyushiq aniqlovchilar o'zaro sanash ohangi bilan teng bog'lanadi va aniqlanmishga baravar tobe bo'ladi.

Qaratqich aniqlovchilar uyushib kelganda, ulardagi -ning qo'shimchasi ba'zan barcha bo'laklarda saqlanadi, ba'zan esa faqat oxirgi aniqlovchiga qo'shiladi, u oldingilarga ham taalluqli bo'ladi: To'lqinning, Ozodaning va Shoiraning ukalari bog'chada tarbiyalanadilar. - To'lqin, Ozoda va Shoiraning ukalari bog'chada tarbiyalanadilar.