Ma’ruza -6 Bosh suyaksizlar kenja tipi. Reja

Ichki tuzilishi
Lantsetnikning bo’yalgan holatidagi umumiy ko’rinishidan tuzilish, hamda o’zaro hamkorlikda joylashgan asosiy organlarini ko’rish (5-rasm).


9-rasm. Lantsetnikning tashqi va ichki tuzilishi:
1-sezuvchi paypaslagichlar; 2-elkan; 3-tebranuvchi paypaslagich; 4-xorda; 5-nerv nayi; 6-halqumdagi jabra yoriqlari; 7-jigar o’simtasi; 8-ichak; 9-atriopor; 10-qorin suzgichi; 11-metaplevral burmalar; 12-jinsiy bezlar; 13-muskulaturasi; 14-miomer; 15-miosepta; 16-dum suzgichi; 17-Gesse ko’zchasi; 18-anal teshigi.

Xordaning yuqori qismida nay shaklidagi markaziy nerv sistemasi joylashgan. Uning ichki bo’shlig’i nevrotsel deb ataladi. Lantsetnik preparatini mikroskopning kichik o’lchamiga qo’yib ko’rilganda juda ko’p sondagi qora dog’larni ya’ni Gesse ko’zchalarini ko’rish mumkin, ular nerv nayining ichki yuzasiga yaqin bo’lgan devorida joylashgan (6-rasm),

10-rasm. Lantsetnikning bosh bo’limi (qismi):

1-xorda; 2-nerv nayi; 3-hidlov chuqurchasi; 4-elkan; 5-qamragichlar; 6-sezuvchi paypaslagichlar; 7-Gesse ko’zchalari.

Har qaysi Gesse ko’zchasi yorug’lik sezuvchi xujayralardan iborat bo’lib, bir uchi kosasimon pigmentli hujayraga botib turadi.

Lantsetnikning halqum atrofi ko’ndalang kesimi preparatini mikroskopning mayda ob’ektivida ko’rilganda organlarning tutash holatda joylashganligi aniqlanadi (7-rasm).

11-rasm, Lantsetnikning halqum sohasining ko’ndalang kesimi:
1-epidermis; 2-elka suzgich qanoti; 3-metaplevral burmalar; 4-gavda muskullari; 5-qorin muskullari; 6-xorda; 7-nerv nayi; 8-nevrotsel; 9-nerv nayining yorig’i; 10-biriktiruvchi to’qimali qobiq; 11-mioseptlar; 12-jabralar orasidagi to’siq; 13-endostil; 14-jabra usti egatchasi; 15-tselom kanalchalari; 16-atrial bo’shliq; 17-jigar o’simtasi; 18-jinsiy bezlar; 19-aorta ildizi.

Lantsetnikning ichak atrofi ko’ndalang kesimi preparatida xordaning tuzilishidagi o’ziga xos xususiyatlar, nerv nayi, biriktiruvchi to’qimali qobiq, ichaklar, selom kabi organlarning joylashishi o’rganiladi(8-rasm).

12-rasm. Lansetnik ichak sohasinnig ko’ndalang kesimi.

1-epidermis; 2-elka suzgich qanoti; 3-metaplevral burmalar; 4-muskullari; 5-xorda; 6-nerv nayi: 7-nevrotsel; 8-biriktiruvchi to’qimali qobiq; 9-ichak; 10-orqa aorta; 11-selom.

Lantsetnikning qon aylanish sistemasini o’rganishda rasm va tablitsadan foydalaniladi, chunki preparatda qon tomirlari ko’rinmaydi (9-rasm).

13-rasm. Lantsetnikning qon aylanish sistemasi sxemasi:

1-qorin aortasi; 2-jabra arteriyasi; 3-aorta ildizlari; 4-uyqu arteriyasi; 5-orqa aorta; 6-oldingi kardinal venalar; 7- orqa kardinal venalar; 8-kyuver oqimi; 9-venoz senus; 10-ichak osti venasi; 11-jigar qopqa sistemasi; 12-jigar venasi (vena qon tomirlari qora rangda ko’rsatilgan).