Ma’ruza -6 Bosh suyaksizlar kenja tipi. Reja

Pereferik nerv sistemasi: Miya nayidan chiqadigan nervlardan iborat. Miya nayining eng oldingi uchidan ikki juft bosh miya nervi, qolgan qismlaridan esa metamer bo’lib o’rnashgan bir qancha orqa miya nervlari chiqadi. Har qaysi muskul sigmentiga ikki juftdan nerv to’g’ri keladi, ulardan bir jufti orqa nerv, ikkinchi jufti qorin nervi bo’ladi.
Sezgi organlari: Lantsetnikda ko’z va eshitish organi yo’q (nerv nayining oldingi devorida o’rnashgan pigmentli dog’ bo’ladi.) Lantsetnikda Gess ko’zchalaridan tashqari, terisida tarqalgan sezuvchi hujayralardan iborat. Lantsetnikda sezgi organlarining kam taraqqiy etganligi, uning passiv harakati bilan bog’liq bo’ladi.
Ovqat hazm qilish va nafas olish organlari. Lantsetnikning ichak nayi, og’iz oldi teshigidan boshlanadi, bu teshik yumaloq bo’lib, uni tojdek qamragichlar o’rab olgan. Og’iz oldi voronkasining tagida og’iz teshigiga gomolog bo’lgan va xalqumga ochiladigan teshik bor. Bu teshik xalqa parda-elkan (velum) bilan o’ralgan, yelkanning o’ziga xos muskuli bor. U sfinkter vazifasini bajaradi. Katta xalqumda qiya o’rnashgan bir qancha (150 yaqin) jabra yoriqlari bor. Bu yoriqlar bevosita tashqariga ochilmasdan, maxsus jabra oldi (atrial) bo’shlig’iga ochiladi. Atrial bo’shliq atriopora deb ataladigan teshik orqali tashqi muxitga tutashadi. Jabra yoriqlari orqali tor jabra tusiqlari bilan bir-biridan ajralgan, bu to’siqlarda qon tomirlari bo’ladi.
Xalqumga kiradigan suv ichak nayi bo’shlig’ining hamma tomonini qoplab olgan kipriklarning tebranib harakat qilishi orqasida jabra to’siqlarini yuvib o’tadi, uning natijasida suvdagi kislorod jabra to’siqlarining ingichka qon tomirlarida oqib turgan qonga o’tadi. Xalqumning ostki tomonida bezli egatcha endostil o’rnashgan, bu egatchaning ikki yon tomoni bor bo’yiga qator urnashgan xujayralar bilan tubi bir qator o’rnashgan uzun kiprikli xujayralar bilan qoplangan. Endostildan chiqqan shilimshiq modda, undagi kipriklarning harakati natijasida endostilning egatchasidan oldinga, og’iz teshigi tomonga qarab oqib boradi, so’ngra xalqumni o’rab olgan kiprikli bo’laklar orqali yuqoriga ko’tariladi va nihoyat, jabra usti egatchasidan o’tib, orqaga ichakka tushadi. Suvdagi muallaq ovqat zarrachalari xalqum ostiga cho’kib, endostil xujayralaridan chiqqan shilimshiqqa yopishadi va shu shilimshiq bilan birga ichakka o’tadi. Shunday qilib lantsetnikning ovqatlanishi ham, nafas olishi ham gavdaning aktiv harakatisiz, passiv ravishda yolg’iz kipriklarning tebranib harakat etishi tufayli voqe bo’ladi. Xalqumdan to’g’ri ichakka chiqadi, bu ichakning uchi mustaqil anal teshigi bilan tashqariga ochiladi. Chin ichak oldingi qismining pastki tomonida katta ko’r o’simta jigar bor. Bu ko’r o’simta umurtqali hayvonlar jigarining haqiqiy gomologidir.