Ma’ruza – 11 Elastomerlar asosida polimer kompozitsion materiallar yaratishning o‘ziga xos usullari

Organik to‘ldirgichlar. Keyingi yillarda to‘ldirgichlar sifatida organik moddalar ishlatilmoqda, xar xil turdagi qurumlardan tashqari ushbu moddalarga lignin va ko‘pgina yuqori polimerli plastik materiallarni: stirol polimeri, poliizobutilen, polietileni xamda qutbli kauchuklar uchun - formaldegid, epoksidli, polivinilxlorid va boshqa smolalarni misol tariqasida keltirish mumkin.
Organik to‘ldirgichlarga ishqorli sulfatli lignin, xamda xilma xil sintetik yuqori molekulyar birikmalar, plastiklar va xakazolar kiradi.
Noorganik to‘ldiruvchilar. Noorganik to‘ldiruvchilarni kelib chekishi tabiiy bo‘lgan minerallar - mel (CaCo₃), kaolin (Al₂O₃ 2SiO₂ 2H₂O) va x.k., xamda sintetik mineral to‘ldirgichlar - kolloidli kremniy kislota, metallar oksidlari va silikatlar kiradi.
Rezina xususiyatlarini o‘zgartirmaydigan to‘ldiruvchilar - inert deb ataladi.
Inert to‘ldirgichlarni kiritish rezina qorishmalarini texnologik xossalarini yaxshilashga, vulkanizatlarga agressiv muxitda kimyoviy chidamliligini oshirishga olib keladi. Inert to‘ldirgichlar fizik-mexanik xossalariga ta’sir qilmaydi. Inert to‘ldirgichlar qo‘shilganda massani xajmi ko‘payadi.
Mel - tabiiy bo‘r SaSO_z iborat bo‘lib, uning tarkibiga 97-99% qo‘shimcha aralashmalar ya’ni Fe₂0₃, A1₂Oz va qum kiradi. Burni mustaxkamligi 2,69 — 2,86 g/m . Zarrachalarni tuzilishi qanday ishlab chiqarishga bog'liq. Bo‘r to‘ldiruvchi sifatida rezina tuzilishini onsonlashtiradi va rezinaga tekislik mustaxkamlik xususiyatini beradi.
Gips — tabiatda juda keng tarqalgan. Formulasi CaS0₄ 2H₂0. Uni 130°S qizdirganda gips 2CaS0₄ H₂0 formulaga ega bo‘ladi. GipCHi qo‘llanilishi shundan iboratki vulkanizatsiya jarayonida rezinadan chiqqan suvni o‘ziga tortib oladi va rezinani yanada mustaxkam qiladi.
Barit - tabiatda (BaS0₄) qo‘shimcha sifatida temir va qo‘rg'oshin qo‘shiladi. Mustaxkamligi 3,95 —4,5 g/sm³.
Talk - 3MgO 4SiO ₂ N₂0 iborat. U to‘ldiruvchi vazifasini bajarib, rezinani aniqlik va elektr o‘tkazish xususiyatiga ega bo‘lishga yordam beradi.
Florid kalsiya - CaF₂ iborat sintetik CaF₂ qo‘shganda NH₄ F ga formula 2NH₄F+CaCl₂ —► CaF₂ +2NH₄C1 ega bo‘ladi va rezinani yanada mustaxkam va chidamli xususiyatga ega bo‘ladi.
Bentonit — kauchukni mustaxkamligini yanada kuchaytiradi. Suvda isitish xususiyatiga ega bo‘lib, gelga aylanadi. U 1300 mg/g ega va juda kuchli adsorbentga kiradi.