Маъруфжон йўлдошев бадиий матн ва унинг лингвопоэтик таҳлили асослари



Download 0,66 Mb.
bet39/60
Sana29.04.2022
Hajmi0,66 Mb.
#591969
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   60
Bog'liq
2 5314409162736668134

Инверсия деб гап бўлакларининг ўрин алмашиниши, ёки гап бўлаклари жойлашиш тартибининг маълум бир мақсад билан ўзгариши ҳодисасига айтилади. Инверсия оғзаки нутққа хос хусусият. Бадиий матнда қаҳрамонлар нутқини жонли нутққа яқинлаштиришда, уларнинг тилини индивидуаллаш- тиришда мазкур усулдан фойдаланилади: Болангни олиб кетсанг-чи! Кўрмаётипсанми, бу ерда одамлар ишлаб ўтирипти! (А.Қаҳҳор) – Ташла у тошни! – деб дўқ қилиб қолди онам. Кўчанинг ўртасидан ҳайдатиб кетдим аравани. – Биласизми, нимага эргашдим сизга? – деб қолса бўладими шунда. (Ш.Холмирзаев)
Шеъриятда эса ифодалиликни, оҳангдорликни ва таъсирчанликни таъминловчи муҳим услубий восита сифатида кўп ишлатилади: Бозорга ўхшайди асли бу дунё,
Бозорга ўхшайди бунда ҳам маъни.
Иккиси ичра ҳам кўрмадим асло,
Молим ёмон деган бирор кимсани.
(А.Орипов)
Эллипсис (юн. elleipsis – тушиш, туширилиш) деб нутқий алоқа жараёнида гап бўлакларининг муайян мақсад билан туширилиши ҳодисасига айтилади. Бундай туширилиш тилдаги лингвистик иқтисод - лисоний тежамкорлик тамойили асосида амалга оширилади. Масалан: –Авайлаганинг шу бўлса... унинг зардали овози ҳам жонимга тегди. (Ё.Акрам) Илтимос тўхтанг... Анавинга қаранг! (Ш.Холмирзаев) –Нима қилардингиз шу сассиқ билан тортишиб? (С.Аҳмад) – Топамиз-да, – дедим. Талантлар сени редакциянгга эмас, редакциям бўлмасаям менга келади. (Ш.Холмирзаев) Келтирилган мисолларнинг биринчи ва иккинчисида «нарса» сўзи, учинчи ва тўртинчисида «одам» сўзи эллипсисга учраган. Бу жонли нутқ учун табиий ҳол бўлиб, бадиий матнга ҳам ҳудди шу – жонли нутққа хос табиийликни таъминлаш мақсади билан олиб кирилган. Бадиий матндаги эллипсис текширилганда, қайси гап бўлаги эллипсисига учраганлиги ва бундан қандай мақсад кузатилганлиги изоҳланади.
Эллипсисни мақолларда жуда кўп учратамиз. Сўзларнинг туширилиши натижасида мақол табиатига хос ихчамлик ва ифодалилик юзага келади: Айрилганни айиқ ер, бўлинганни бўри ер. Яхши билан юрсанг, етарсан муродга. Ёмон билан юрсанг қоларсан уятга. Яхши хунук либос билан ҳам яхши. Аҳмоқ оғасини танимас, Тўқмоқ тоғасини танимас.

Download 0,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish