Маркетинг

Маркетинг
 
 
 
62 
4-МАВЗУ. МАРКЕТИНГНИ ТАРКИБИЙ ТУЗИЛИШИ ВА УНИ 
БОШҚАРИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ 
 
4.1. Маркетинг тизими хақида тушунча. 
4.2. Тармоқ маркетинглари. 
4.3 . Ўзбекистонда маркетинг фаолиятини ташкил этиш. 
4.4. Маркетингни ички ва ташқи соҳаси тушунчаси ва уларни ўзаро 
боғлиқлиги. 
4.5. Маркетингни бошқариш жараѐни. 
4.6. Бозор имкониятларини таҳлил этиш. 
 
4.1. Маркетинг тизими ҳақида тушунча 
Маркетинг тизими - бу қўйилган мақсадларга эришиш ва мақсадли бозор 
талабини қондириш учун маркетинг қисмларининг аниқ бирикувидир. Таркиб 
ўзида тўртта асосий қисм – маҳсулот ѐки хизмат, нарх, тақсимот ва 
силжитишларни бирлаштиради. 
Товар ва хизматларни олганда бозорга нима тавсия этилиши сифат даражаси, 
сотиш ҳажми, компаниянинг инновацион даражаси, улчовнинг ҳолати, алоҳида 
шартлар тадқиқотларнинг ҳажми ва муддатлари мавжуд маҳсулотни сотишни 
тўхтатиш пайтини аниқлаб олиш керак. 
Маркетинг 
тизими 
ижтимоий-иқтисодий 
элементлар, 
субъектлар 
йиғиндисидан иборатдир. Маркетинг тизими ўз таркибига турли элементларни 
қамраб олади
17
: 
 таъминотчилар; 
 рақобатчилар; 
 воситачилар; 
 истеъмолчилар (бозор); 
 фирма (компания). 
Маркетинг тизимини шакллантириш ва амал қилиши аниқ ураб тўрган муҳит 
таъсирида олиб борилади. Бу муҳитга ижтимоий-иқтисодий, сиѐсий, маданий, 
демографик ва экологик омиллар киради. 
Таъминотчилар – алоҳида олинган ташкилот, уюшма, шахслар йиғиндисидан 
таркиб топиб, фирмани моддий, молиявий ва маҳсулот ресурслари билан 
таъминлайди. 
Рақобатчилар – истак бўйича, сафдош товар бўйича, товар тури бўйича, товар 
маркаси бўйича туркумланади. 
Маркетинг бўйича воситачилар – ташкилот учун унинг товарларини 
мижозларга етказиш, сотиш, алоқа ўрнатиш бўйича ѐрдам кўрсатувчилардир. 
Воситачилар – савдо, логистик, маркетинг ва молиявий воситачиларга 
бўлинади. 
Савдо воситачилари - улгуржи ва чакана савдогарлардир. 
Логистика воситачилари – омбор тизими хизматларида товар ва оқим 
ҳолатларини транспортировка қилиш билан шуғулланиш. 
Молиявий воситачилар – банк, кредит, суғурта ва бошқа молиявий 
хизматларни амалга оширади. 
17
Котлер Ф. Основы маркетинга. Учебное пособие. –М.: Издательский дом «Вильямс», 2010. – 656 с. 

---