Marketing tadqiqotlari

3.
 
Xulq atvorga qarab segmentlash
 - bunda xaridorlar niyat-maylllari, hatti-harakatlari, xarid 
qilishdagi sabablariga asosan guruhlanadi. 
Filipp Kotler o‟zining “Основы маркетинга” kitobida bir necha belgilarni ko‟rsatib o‟tadi. 
Ular quyidagilar: 
1. Tovarni sotib olish sababiga ko‟ra: doimiy, aloxida sabablarga kura. 
2. Sotib olishdan manfaatiga ko‟ra: sifati, xizmat kursatish turlari, iqtisod qilish uchun. 
3. Foydalanuvchi sifatidagi o‟rniga qarab: 
a) foydalanmaydigan; 
b) oldin foydalangan; 
c) doimiy foydalanuvchi; 
d) yangi foydalanuvchi; 
e) endi foydalanmokchi bulganlar; 
f) tovarga bulgan munosabatga karab. 
Yuqorida  aytib  utilgan  belgilar  xaridorni  xarakterini  tula-tukis  ochib  berishga,  uni  tovarga 
bulgan munosabati va sotib olish imkoniyatini aniqlashga yordam beradi. 
Ko„pgina  etakchi  firmalarda  “xaridorlar  yashash  muhiti,  hayot  tarzi  va  hatti-harakatlarini 
o„rganadigan guruhlar tashkil etilgan. 
 
Bu mezonlar bo„yicha segmentlash o„tkazilgandan so„ng, uning natijalari jadval 
ko„rinishida aks ettiriladi va miqdoriy koefitsentlar  asosida firma uchun qulay bozor tanlanadi. 
 
Jadvalning taxminiy ko„rinishi quyidagicha bo„lishi mumkin (2.1.-jadval): 
 
 
 
9.1.-jadval 
Omilning nomlanishi 
Omilning tavsifi 
Salmog‟i 
 
Bozorning kattaligi, 
 mln. dollar 
50 dan yuqori 
30 dan 50 gacha 
8 dan 30 gacha 
2 dan 8 gacha 
16 
24 
32 
40 
 
Yangi  tovar  savdosining  o„sish 
dinamikasi, yiliga %  hisobida 
-5 dan yuqori 
+5 dan yuqori 
-5 dan past 
0 atrofida 
+5 dan past 
6 
12 
18 
24 
30 
 
Yaqin 
10 
yillikdagi 
bozor 
istiqbollari 
juda yomon (-40 dan yuqori) 
yomon (-10 dan -40% gacha) 
o„rtacha (pasayish yo„q) 
yaxshi (+10 dan +40 % gacha) 
juda yaxshi (+40 dan yuqori) 
4 
8 
12 
16 
20 
 
 
Tovarning mavsumiyligi 
...  eng arzon 
... odatdagi narx 
... mavjud emas 
Tovar mavsumiy emas va doimiy 
sotiladi 
10 
20 
40 
50 
 
Tovarning bozordagi narxi 
... juda qimmat 
... qimmat 
... maxalliyga tenglashgan 
8 
16 
24 

---

 
52 
 
... xammasidan arzon 
40 
 
 
Tovarga bo`lgan munosabat 
... juda salbiy 
... urtacha 
... yoshlar tomonidan salbiy 
... neytral 
... ijobiy 
2 
4 
6 
8 
10 
 
Tovarga bo`lgan ehtiyoj 
... 75 % hududda mavjud emas 
... 50 % hududda mavjud emas 
... 25 % hududda mavjud emas 
... xamma erda ijobiy 
4 
8 
12 
20 
 
 
Tovarlar xaridining davriyligi 
... haftada 2-3 marta 
... 3 oyda 1 marta 
... 2 oyda bir marta 
... 4 haftada 1 marta 
... 1-2 haftada 1 marta 
6 
12 
18 
24 
30 
 
Tovarning 
xususiyatlariga 
munosabat (ko„rinishi, hidi, ta`mi) 
Juda noma`qul 
Noma`qul 
E`tiborsiz 
Juda yaxshi 
Ijobiy 
8 
16 
24 
32 
40 
 
 
Tovarning qadoqlanishi 
Yangilash zarur 
O„zgartirishlar kiritish kerak 
Takomillashtirish lozim 
Yozuvni o„zgartirish kerak 
O„zgartirish kerak emas 
10 
20 
30 
40 
50 
 
 
 
Raqobatchilarlarning qarshi 
harakatlari 
 
Narxlar urushi 
3 va undan ortik firmalar-ning reklama 
hujumi 
1 yoki 2 firmalarning reklama hujumi 
Firmalarning past darajadagi reklama 
faolligi 
Raqobatchilar mavjud emas 
 
10 
 
20 
20 
 
40 
50 
 
Tovarning 
bozorga 
moslashishi 
uchun 
zarur 
bo„lgan 
bozor 
tadqiqotlari hajmi 
Juda katta (1 yilgacha) 
O„rtacha (YArim yilgacha) 
Kichik (3 oygacha) 
Juda kichik (1 oygacha) 
Mavjud emas 
12 
24 
36 
48 
60