Markaziy Osiyo davlatlarining tarkib topishi, hududi, chegaralari va geografik o’rni

Markaziy Osiyo davlatlarining tarkib topishi, hududi, chegaralari va geografik o’rni

Reja:

I.Kirish

II.Asosiy qism

1. MOD ning tarkib topishi.

2. Hududi va chegaralari.

3. Geografik o’rni.

III.Xulosa

IV.Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Markaziy Osiyo davlatlarining tarkib topishi.
   

1990 yillarning boshidan xorijiy mamlakatlarning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy hayotida tub o’zgarishlar ro’y berdi. Ayniqsa, NSSRning parchalanib ketishi va uning o’rnida mustaqil davlatlarning vujudga kelishi kishilarning xorijiy mamlakatlar haqidagi tasavvurini yana ham kengaytirdi va ayni paytda o’zgartirib ham yubordi. Eski imperiya - Sovet Ittifoqining yemirilishi bilan Markaziy Osiyo zaminida Tojikiston, O’zbekiston,Qirg`iziston,Qozog`iston va Turkmaniston davlatlari tarkib topdi. Ularni mustaqil davlat sifatida jahondagi ko’plab mamlakatlar tan olishdi va mazkur davlatlarning barchasi bilan diplomatik munosabatlar o’rnatishdi. Markaziy Osiyo davlatlarining barchasi Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo qilib olindi.

Markaziy Osiyo Yevroosiyo materigining o’ziga xos yirik geografik rayoni. Bu regiondagi mustaqil davlatlar uzoq va yaqin o’tmishda yaxlit bo’lgan, bir bo’lgan. Amir Temur ta'kidlaganidek, ularning “ mulki turon, millati turk” bo’lgan

Zamini bir bo’lgan turkiy xalqlarning tili, dini bir, urf-odati, madaniyati, maorifi, mashІuloti bir bo’lgan.

O’z davrida Markaziy Osiyo xalqlari jahon fani va madaniyatining rivojlanishiga beqiyos katta xissa qo’shgan. Turkistonlik allomalar, tabiyot va diniy ilmning siymolari, jaxongashta sarkardalar, o’z davrining atoqli arboblari butun dunyoga ma'lum va mashxur bo’lgan. “Sovet Ittifoqi” deb atalmish eski tuzum hukm surgan (1917-1991) yillarda Markaziy Osiyodagi turkiy xalqlar taxqirlandi, ularning madaniy boyliklari toptaldi, yaxlit hududlari parcha-parcha qilib tashlandi. Shu davrgacha kishilar parchalangan Markaziy Osiyo davlatlarini “O’rta Osiyo” (yoki “O’rta Osiyo Res. Va Qozog`iston) timsolida o’qib o’rganishdi. “O’rta Osiyo” degani Osiyoning geografik markazi, o’rta qismi degani emasmi?! Holbuki Osiyoning geografik markazi bizning hududimizdan ancha yiroqda - Sharqiy Sibirdagi Tuva Respublikasining poytaxti -Qizil shahridir.

Endilikda vaziyat o’zgardi. Markaziy Osiyoning siyosiy kartasida yuqorida zikr qilingan mustaqil davlatlar tashkil topdi. Bu davlatlar kelajakda o’zaro birlashish, bir-biriga yaqinlashishni parchalanishga qarshi qo’yadilar. Ular bir-birlari bilan hududiy yaxliolik, yaqinlik (bog`langanlik)ni, xalqlarning etnik kelib chiqishi va qon-qardoshlikka tayangan tarixiy birligini inobatga olib yaqin kelajakda tenglik asosiga qurilgan iqtisodiy, texnikaviy, madaniy aloqalarini qayta tiklashlari, rivojlantirishlari shak-shubhasizdir.