Markaziy Makedoniyalik 17

Yordamchi tarix sohalarining ish usullari

Fanning boshqa fanlar bilan aloqasi - Yordamchi tarix fanlari tadqiqot doirasi va usuli qanday bo„lishidan qat‟iy nazar birinchi navbatda manbashunoslik fani bilan uzviy va chambarchas bog„liqdir.

• Chunki yordamchi sohalarning hammasi manbadagi ma‟lumotlarni har tamonlama o„rganish va mazmunini ochib berib bilan shug„ullanadi. Manba qo„lyozma, tanga, arxeologik topilma va boshqa Ko`rinishlarda bo„lishi mumkin.

Bundan tashqari Geografiya, Psixologiya,
Tibbiyot, Ekologiya, O„zbekiston tarixi, jahon tarixi, arxeologiya va boshqa
fanlar bilan bog„liq.
Turli xil fan olimlari orasida yordamchi tarix sahalarini
ayrimlarini tarixiy deb atash to„g„risida bahs munozaralar mavjud.

Onomastika

• Atoqli shaxs otlarini aniqlash bilan shug„ullanadi, ammo tilshunoslik fanining usul va uslubiyatlaridan faydalanadi va tilshunoslik fanining bo„limlaridan biri bo„lib hisoblanadi deb hisoblaguvchi olimlar.

Yoki tarixiy geografiyani-geografiya fanining tarkibiy qismi deb hisoblashadi. Shuni e‟tibordan qochirmaslik kerakki, Onomastika tilshunoslikning tadqiqot usullaridan foydalanib
tarixniy voqealarning mohiyatini tushunishda yordam bera oladigan tarixiy shaxsning ismini aniqlab beradi.
Tarixiy geografiya kerak bo`lsa, geografiya
fanining usullaridan foydalanib tarixiy chegara masalalariga aniqlik kirita oladi. Tarix fani hatto polebotanika fani usullaridan ham qo„llashi mumkin. Tibbiyot xodimlari qadimiy ma‟lumotlar va dori darmonlar haqida ularning tarixiy ildizlari
xaqida tarix ma‟lumotlaridan foydalanishlari mumkin.
Masalan mashhur Gippokrat qasamining zardushtiylikning
“Avesto” kitobidan olinganligi, Ibn Sinoning”Tib qonunlari”
ning o„qilishi va fanga kiritilishi bu manbashunos tarixchi
olimlarning ishi bo„lganidek, ushbu sohalar bir-biri bilan
uzviy bog„liq va bir birining tadqiqot usullaridan va
to„plagan ma‟lumotlar bazasidan foydalanishi mumkin.
Yordamchi tarix faninining sohalari ko„p bo„lganligi sababli ushbu ma‟ruzalar matnida 2005 yilda Markaziy Osiyo xalqlari tarixi kafedrasi mudiri, Respublika va xorijda atoqli sharqshunos, Avestolog va Sug„dshunos olim sifatida tanilgan tarix fanlari doktori, professor M.M. Ishoqov tomonidan tuzilgan “Yordamchi tarix”
fani dasturidan foydalanildi.