Markaziy banka asosiy stavkasi

E'tibor bering! Foiz stavkalarini pasaytirish banklararo raqobatga juda ham bog'liq.
M arkaziy bank asosiy stavkasi kredit tashkilotlari tomonidan mijozlar bilan shartnomalar tuzishda qo'llanilishi mumkin. Bunday hollarda kredit bo'yicha foiz stavkasi asosiy stavkaga "bog'langan" va foiz to'lovlari miqdori asosiy stavka darajasiga qarab o'zgaradi.
Mamlakatimizda 2020 yilning 11 sentabrdan boshlab asosiy stavka 14%ni tashkil etadi.
O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 2000 yildan hozirgi kungacha bo'lgan asosiy stavkasi (ilgari qayta moliyalash stavkasi) dinamikasi (o'zgarish darajasi)ni Markaziy bankning veb-saytida ko'rish mumkin.

Qayta moliyalash stavkasi nima o‘zi?
Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi bu Markaziy bankning Respublikadagi boshqa banklarga taqdim qiladigan puliga qo‘yilgan to‘lov foizidir. Masalan, sodda tilda aytilsa, Markaziy bank bizdagi banklarga kredit beradi, banklar o‘z navbatida ushbu kreditni jismoniy va yuridik shaxslarga kredit yoki qarz qilib qayta tarqatadi. Bunda Markaziy bankdan ma’lum bir foizga olingan kreditni ustiga o‘z foizini qo‘shib tijorat banki aholiga kredit tarqatadi. Masalan, Markaziy bankdan tijorat banki bir million so‘m olsa, endilikda yangi stavkaga binoan ushbu summaga 14 foiz qo‘shib ya’ni 1 140 000 so‘m qilib qaytarish kerak. Ushbu summadan tijorat banki o‘z daromadi qo‘shib aholiga qarz yoki kredit beradi. Tijorat banki Markaziy bankdan 14 foizlik stavkada olgan bo‘lsa, aholiga uni 20 yoki 22 foizlik stavkada sotadi va o‘rtadagi foizlar bu tijorat bankining daromatidir.
Nima uchun Markaziy bank aholiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kredit bermaydi?
Markaziy bank faqat yirik miqdordagi summalar bilan ishlaydi. Bu yerda gap bir necha milliarddan tortib bir necha 100 milliard haqida ketmoqda. Mana shu holatda tijorat banklari aholi va Markaziy bank o‘rtasiga vositachi rolini o‘ynaydi va bundan, albatta o‘z daromadini oladi. Boshqa tomondan, Markaziy bankda Respublikaning hamma nuqtasida minglab filiallarni ochib, aholi bilan ishlash imkoniyati mavjud emas.