«Ma’qullayman» «Tasdiqlayman» Ilmiy rahbar: f f. doktori, O`zbek tili va adabiyoti professor Sh. N. Ahmedova kafedrasi mudiri Sh. N. Ahmedova

G’azalda: Bir xudodin o`zgasi barcha g’alatdur, Mashrabo,

Gul agar bo`lsa qulumda, ul tikonni na qailay!

Mustazodda: Ul husni jamolingga bu olam chidayolmas,-

San xurshidi tobon.

Nogah kishi hech shahri vujudingga tusha olmas,-

Purfitnayi davron.

Demak, Xudoga ishonish, unga muhabbatda bo`lish insonni xatolardan asraydi. Hayotiga go`zal mazmun baxsh etadi. Mukammal axloqli, halol, pok bo`lishga boshlaydi.

Mashrab she`riyatidagi asosiy g’oyalardan biri dunyoning o`tkinchi ekanligidir. Hayotda buni anglash juda muhim. Chunki, lahzalik narsalarni g’animat bilish lozim. Mashrab asarlarida shu jahonshumul muammoga katta e`tibor beradi. Insoniyatni g’aflatdan, mudroqlikdan ogoh etadi. Ko`ngillarni tiriklikka, uyg’oqlikka dav`at qiladi.Shoirfikrlari, g’oyalari bilan tanishgan har bir o`quvchi o`zida g’ayrat, kuch-quvvat paydo bo`lganini his etadi. Atrofga, hayotga tiyrakroq ko`z bilan qarashni boshlaydi. SHu jihatdan qaraganda, Mashrab she`riyatining o`lmasligi, umrboqiyligi yanada yaqqol va yorqin ko`rinadi.

Mashrab lirikasida «Hurufi hijo», «alif-lom» san`ati. Bu she`riy san`at to`g’risida filologiya fanlari doktori Rahmonqul Orzibekov «O`zbek lirik poeziyasida g’azal va musammat» nomli kitoblarida quyidagilarni yozadilar: «Hurufi hijo she`r yaratish usullaridan biri bo`lib, undagi qoida va atalabga ko`ra she`r yozmokchi bo`lganShoirshakl va mazmunga zarar etkazmagani holda har bir band va misra boshida arab alifbosining ma`lum harfini bir hijo bo`g’in qilib ishlatadi va bu mazkur hijo — xarfdan keyin keladigan so`zning asar bandi yoki misra boshida hijo bo`lgan harf bilan boshlanishini ta`minlashi lozim. Bunday asarlar arab alifbosi soniga mos holda 28 yoki fors-tojik alifbosining 32 harfiga teng misralardan iborat bo`ladi».

Arab alifbosidagi harflar 28 ta. Ammo unga lom-alifni qo`shib, 29 ta ham deydilar. Sayyid Imodiddin Nasimiyning 1974 yili Bokuda chop etilgan “Sachilmish asarlar»ida hurufi hijoda yozilgan she`rlari alohida bir janr sifatida “Alif-lom” hamda «ters alifbo» — «lom alif» sarlavhalarida berilgan. «Alif-lom” “a” harfidan «l» harfigacha, «Lom-alif» esa alifboning teskarisi — «l» harfidan “a”gacha bo`lgan harflar demakdir. Lekin arab alifbosi tartibida «lom-alif»dan so`ng “yo” harfi oxirgi harf hisoblanadi.

Mashrabda «hurufi hijo»da yozilgan she`rlarning soni to`rtta. Bular g’azal,mustazod, muxammas va masnaviy yullarida yozilgan.

G’azalda hurufi hijolarning tartibi kuyidagicha: