Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Yosh qoramollarni baholash.Yosh qoramollar dastlab kelib chiqishiga qarab 
baholanadi. Buning  eng nasl  buzoqlari nasl  uchun  ajratib  olinib, qolganlari go„sht 
uchun o„stiriladi. Shundan keyin naslli yosh hayvonlar 10-24 oyligida tirik vazni va 
tana tuzilishi  va konstitutsiya asosida bonitirovka andozalariga  qarab baholanadi. 
Yosh  qoramollarni  yig„indisi  klassi  uch  ko„rsatkich,  kelib  chiqishi,  tirik  vazni  va 
tana tuzilishiga qarab o„rnatiladi. 
Qoramollarni 
bonitirovka 
qilish. 
 
Bonitirovka 
–  hayvonlarning  
mahsuldorlik  ,  nasl  sifatlari,  tirik  vazni,  tana  tuzilishi,  zotdorligi  ,  kelib  chiqishi, 
podani to„ldirish qobiliyatiga qarab yig„indi bahoga aytiladi. 
Har  yili  buqalar,  sigirlar  va  nasldor    yosh  qoramollar    barcha    davlat,  jamoa 
naslchilik idoralarida amalga oshiriladi. 
Podani  to„ldirishga  qoldirilgan  buqachalar  qochirishda  foydalangandan 
boshlab,  sigirlar  1-  va  kelgusi  laktasiyalar  natijalariga  qarab,  yosh  nasldor 
qoramollar 10 oylikdan boshlab bonitirovka qilinadi.  
Har yil bonitirovka natijalari asosida har bir qoramolga yig„indi klass beriladi. 
Bonitirovka  andozalari  asosida  qoramollar    elita-rekord,  elita,  I  va  II 
klasslarga bo„linadi. Yuqoridagi klasslar talablariga javob bera olmagan qoramollar 
nasl nuqtai-nazaridan qadrsiz bo„lib, klassiz hisoblanadi. 
Sigirlar    100  ballik  tizimda    bonitirovka  qilinib,  undan  va  60  ballgacha  sut 
mahsuldorligi,  24  ballgacha  tirik  vazni  va  tana  tuzilishiga,  16  ballgacha  kelib 
chiqishiga beriladi. 
Sigirlar sut mahsuldorligi 305 kun yoki qisqa laktasiya natijalariga qarab, unda 
sut  miqdori,  sutning  tarkibi  (  sutning  yog„lilik  darajasi),  sut  yog„ining  chiqimiga 
qarab  baholanadi.  Sigirlar  sut  berish  tezligi  laktasiyaning  2-3  oyligida  1  sutka 
davomida aniqlanadi. 
Sigirlar eksterer va konstitutsiyasi 10 ballik sistema asosida amalga oshiriladi, 
bu ish 2-3 laktasiya oyida  I va III tug„imlarda amalga oshiriladi. Agarda  I tug„im 

---

 
156 
bu ish o„tkazilmasa albatta  II tug„imda o„tkazish  kerak. 
Hayvonlar  kelib  chiqishi  ularning  zoti,  zotdorligi,  ota-onalarining  klassiga, 
ayniqsa  sigirning  otasi  avlodlarining  sifatiga  qarab  baholanadi,  ular  kamida  III 
kategoriyadan kam bo„lmasligi kerak. 
Sigirlar  yig„indi ballar  miqdori  80  va    undan  ko„p  bo„lsa  elita-rekord,  70-79 
ball  bo„lsa  elita,  60-69  ball    I  klass,  50-59    II  klass,  50  kam  bo„lsa  klassiz  deb 
belgilanadi. 
Elita-rekord klassiga zotdorligi kamida  III bo„g„in, elita klassiga esa kamida 
II bo„g„in hayvonlari bo„lishi kerak. Agar sigir sut mahsuldorligi bo„yicha I klass 
andoza talabini 40% oshirsa, unga berilgan klassi oldiga A harfi qo„shiladi. Agarda 
sigir  sutining  yog„  miqdori  I  klass  andoza  talabidan  0,2%    yuqori  bo„lsa  unga  
berilgan  klassi  yoniga  B  harfi  qo„shib  yoziladi.  Agarda  ikki  ko„rsatkich  bo„yicha 
ham andoza talablaridan yuqori bo„lsa klassi yoniga AB harflari qo„shib yoziladi. 
Buqalar  100  ballik  tizim  asosida  bonitirovka    qilinib  unda  70  ball  kelib  
chiqishiga  va  30  ball  tana  tuzilishi  va  tirik  vazniga  beriladi.  Bunda  ham  80  va 
undan yuqori ball to„plagan buqalar elita-rekord, 70-79 ball elita, 60-69 ball I klass, 
50-59 ball II klassga mansub bo„ladi. 
Yosh nasldor qoramollar 50 ballik sistema asosida bonitirovka qilinadi. Yosh 
qoramollar  kelib  chiqishi  uchun  30  ball,  eksterer  va  tipikligi  uchun  10  ball,  tirik 
vazni uchun 10 ball beriladi. 
Kelib  chiqishi  bo„yicha  hayvonlarni  zoti  va  zotdorligi,  ota-onasining  klassi, 
ayniqsa  ajdodlarining  nasl  sifatlari  bo„yicha  baholanib  kategoriya  olganiga  qarab 
ballar beriladi. 
Yosh  qoramollar  eksterer  va  konstitutsiyasi  B  ballik  sistema  yordamida 
baholanadi.  Hayvonning  rivojlanishi  uning  tashqi  qiyofasi  va  tirik  vazniga  qarab 
baholanadi. 
Ballar yig„indisi 40 va undan ko„p bo„lsa elita-rekord, 30-34 ball I klass; 25-
29 ball bo„lsa II klassga mansub. 
Go„shtdor qoramollar alohida andozalar asosida bonitirovka qilinadi. 
Bonitirovka  har  bir  naslchilik  xo„jaligi  uchun  majburiy  tadbir  bo„lib,  yiliga 
o„tkaziladi.  Uning  asosida  hayvonlar  naslchilik  yadrosi,  ishlab  chiqarish,  boshqa 
xo„jaliklarga  sotiladigan  va  puchak  mollar  guruhlariga  ajratiladi.  Bonitirovka 
natijalari  naslchilik  ishlarini  samaradorligini  ko„rsatadi  va  uning  yanada 
takomillashtirish yo„llarini ko‟ rsatib beradi.