Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Vitamin  D(kalsiferol).Organizmda  mineral  moddalar  almashinuvini  nazorat 
qiladi.  Ushbu  vitamin  yetishmasligi  yosh  qishloq  xo„jalik  hayvonlarida  raxit 
kasalligini keltirib chiqaradi, oyoqlari qiyshayib, bo„g„inlar shishadi; voyaga yetgan 
hayvonlarda esa osteomolyatsiya va osteoroz kasalliklari ro„y beradi, qonda kalsiy va 
fosfor miqdori keskin kamayib ketadi. 
Hayvonlarning 
ishtahasi 
pasayadi, 
mahsuldorligi 
kamayadi, 
yurishi 
qiyinlashadi,  jinsiy  faoliyat  buziladi,  qisir  qoladi,  tug„ishdan  keyingi  asoratlar, 
tuyoqning  buzilishi,  tishlar  qimirlashi,  qiyin  kechganda  naysimon  suyaklarning  
sinishi kuzatiladi. 
Parrandalarga  D  vitamini    yetishmasligi  raxitga  sabab  bo„lib,  to„sh  suyagi 
qiyshayadi, bo„g„inlari shishib ketadi; tuxum po„chog„i yuqalashadi, uning sarig„ida 
D vitamini kamayib, inkubatsiya sifatiga salbiy ta‟sir ko„rsatadi; bunday tuxumdan 
chiqqan jo„jalar hayotchanligi past bo„lib, turli xil kasalliklarga chalinuvchan bo„ladi. 
Oziqalarda  vitamini  uchramay  u  ergosterin-provitamini(o„simlik  moylari, 
achitkilar)  bo„lib  va  7-degidroxolesterin  (hayvonlar  terisining  ostki  qatlamlari  va  
hayvon  yog„larida  )  tabiiy  yoki    sun‟iy  ultrabinafsha  nurlatish  natijasida  biologik 
aktiv D
2
 vaD
3
 vitaminlariga aylanadi. 
 Sut emizuvchilarga vitamin D
2
  va  D
3
 bir xil qiymatga ega, parrandalar uchun 
esa  D
3
,D
2
  vitaminiga  nisbatan  30  barobar  faol  hisoblanadi.  Shu  bois  parrandalar 
uchun  sun‟iy  ravishda  hayvon  mahsulotlari  sterinlaridan  7-degidroxolesterin  ishlab 
chiqariladi. 
Halqaro birlik qilib 0,025 mkg D
2
- kalsiferol vitamini qabul  qilingan. 
Yoz  paytida  barcha  qishloq  xo„jalik    hayvonlarining  D  vitaminiga  bo„lgan 
talabi  ular  yaylovlarda yoki ochiq maydonchalarda saqlanganda to„liq qondiriladi. 
Ba‟zan ushbu hayvonlarda uning zaxiralari paydo bo„lib jigarda  to„planadi. 
Agarda  hayvon  yoki  parrandalar  yil  bo„yi  yopiq  binolarda  saqlansa,  ular 
oziqalar  bilan  kerakli  D  vitaminini  qabul  qilishi  yoki  sun‟iy  ravishda ultrabinafsha 
nurlari bilan nurlantirishi kerak. 
D  vitamini  quyosh  nurida  quritilgan  pichanda,  senajda  ko„p  bo„lib,  sun‟iy 
quritilgan pichanda, silosda, sutga nisbatan o„g„iz sutida kamroq  bo„ladi. 
Qoramollar  va  cho„chqalarda  D
2
  vitaminiga  bo„lgan  talabni  nurlatilgan 
achitqilar  berish  bilan  qondirish  mumkin;  1g  nurlatilgan  achitqida  4000  XB  D
2
 
vitamin bor; 1 kg achitqi 3-4 tonna qoramol yoki cho„chqa omixta yemiga qo„shish 
uchun yetadi. 
Parrandalarga esa  kazein  konsentrati  shaklidagi D
3
 vitamini preparati qo„llash 
yaxshi natijalar beradi. 
Gipervitaminoz  D  ham  gipovitaminoz  D  ham  hayvonlar  uchun  zararli;  uning 
me‟yordan  ko„p  bo„lishi  kalsiyning  ajralishini  kuchaytirib,  u  buyrak    va  qon  

---

 
64 
tomirlariga o„tirib qoladi; gipervitaminoz ko„pincha ovqat hazm qilishni buzilishda 
namoyon bo„ladi.