Maqsadi va vazifalari

uzunligi 
va 
tarkibi 
bilan xarakterlanadi. Kodning uzunligi - koddagi 

---

«Biznes va boshqaruv» yo’nalishi uchun standartda belgilangan umumiy kod - 340 000, 
Bakalavriatning «Soliqlar va soliqqa tortish» yo’nalishi kodi - 5340800, magistraturaning «Davlat 
soliqlari va yig'imlari
» 
mutaxassisligi kodi - 5A340802 
Qayd qiluvchi kodlashtirish 
tizimida ob’ektlar avvaldan sinflarga ajratilmaydilar. 
Masalan:
Fakultetning barcha talabalari o’quv guruhlariga ajratilib, ularga tartib nomeri 
beriladi. Har bir guruh ichida Har bir talaba alfavit tartibi bo’yicha o’z qayd nomeri beriladi. 
1.
 
Sanoq sistemalari 
Sanoq sistemasi 
berilgan maxsus belgilar (raqamlar) yordamida sonlarni yozish usulidir. 
Insoniyat faoliyatida 
pozitsion 
va 
nopozitsion 
sistemalaridan foydalaniladi. 
Nopozitsion sanoq sistemalarida 
sondagi raqamning hissasi (ya’ni, uning sonni ifodalash 
uchun ahamiyati) uning pozitsiyasiga bog'liq emas. Masalan, rim sanoq sistemasida XXXII (o’ttiz 
ikki) sonida X raqamining ixtiyoriy pozitsiyadagi hissasi o’nga teng. 
Pozitsion sanoq sistemasida 
sondagi har bir raqam hissasi o’zining pozitsiyasi, ya’ni 
o’rni bilan bog'liq. Masalan, 757,7 sonida birinchi 7 raqami yuzliklar soni, ikkinchi 7 raqami 
birliklar soni va uchinchi 7 raqami 1 ning o’ndan bir hissalari sonini anglatadi. 
757,7 sonining o’zini esa quyidagi hisoblanadigan ifoda orqali belgilash mumkin: 700 + 
50 + 7 + 0,7 = 7*10
2
+ 5‘Sh
1
+ 7*10° + 7*10
-1
= 757,7. 
Ixtiyoriy pozitsion sanoq sistemasi o’zining asosi xarakterlanadi. 
Pozitsion sanoq sistemasining asosi 
ushbu sistemada sonlarni ifodalash uchun 
ishlatiladigan raqamlar va belgilar sonidir. 
Sanoq sistemasi asosi sifatida ixtiyoriy natural sonni - ikki, uch, to’rt, o’n va hokazo sonni 
ishlatish mumkin. Demak, ikkilik, uchlik, to’rtlik va ko’plab sondagi saplab sondagi sanoq 
sistemalaridan foydalanish mumkin. Har bir 
q
asosli sanoq sistemasida sonlarni qisqacha 
quyidagicha ifodalash mumkin: 
Hayotda 
o’nlik 
sanoq 
sistemasi keng foydalaniladi. Undan tashqari ikkilik sanoq sistemasi, shuningdek sakkizlik, o’n 
oltilik sanoq sistemalaridan ham foydalaniladi: 
❖
ikkilik sanoq sistemasida 0 va 1 raqamlari; 
❖
sakkizlik sanoq sistemasida 0, 1, ..., 7 raqamlari; 
❖
o’n oltilik sanoq sistemasida 0, 1, ..., 9 raqamlari bilan birga inglizcha A, B, C, D, E, F 
harflari ishlatiladi. 
Sakkizlik va o’n oltilik sanoq sistemasidagi sonlarni ikkilik sanoq sistemasiga o’tkazish 
juda oson: sondagi har bir raqamni unga ekvivalent bo’lgan ikkilik triada yoki tetrada bilan 
almashtirish kifoya Masalan,